1950-1960 Yılları Arası – Yerel Basında Uçak Kazaları

Ekrem Hayri PEKER /

Yazıda Hakimiyet Milletindir gazetesi Hakimiyet olarak kullanılmıştır. Başlıklarında görüleceği gibi Hakimiyet kelimesinde (^) işareti kullanılmamıştır. Çok zor şartlarda hurufar kutusundan harfleri bulup dizen, bazılarımı bulamayan, bazen yeni bir haber için sil baştan tekrar harfleri dizen dizgicilere, yanlışları düzelten muhasiplere duyduğum saygıdan bazı hataları düzeltmedim. Bursa’ya düşen iki uçağı ayrı bir yazıda ayrıntılı olarak yazdım.

Önce olmaz denilen kaza haberiyle başlayalım. Dünyada bir ilk gerçekleşir ve uçak otobüse çarpar. Ankara’dan Bursa’ya gelmekte olan Koç firmasına ait otobüse Sivrihisar civarında irtifa kaybeden bir uçak çarpar. Kazada can kaybı olmaz.

13 Eylül 1952 tarihli ANT gazetesi Hava harp okuluna ait eğitim uçağının motorunun bozulduğunu, uçağın nehir kenarında duran kamyona çarptığını öğreniyoruz. Elim kazada Bayındırlık su işlerine ait kamyonda bulunan 2 yüksek mühendis ve 8 amale çarpma anında öldüğünü, pilot dahil yedi kişinin yaralandığını öğreniyoruz.

3 Ocak 1953 tarihli ANT gazetesinde Merzifon hava üssünden kalkan ve iki gündür haber alınamayan iki spitfayer avcı uçağının kötü hava şartlarından dolayı Çal dağına çarptığını ve şehit olan iki pilottan Gani Yazıcı’nın Bursalı olduğunu okuyoruz.

4 Nisan 1954 tarihinde Adana’ya THY ait bir yolcu uçağı düşer. Kazada, 25 yolcu hayatını kaybeder.Kazada ölenler arasında Köylü Partisi lideri ve bir milletvekili de vardır.

29 Mart 1955 tarihli Hakimiyet gazetesi Yeşilköy’de bir uçağımızın infilak ederek düştüğü haberini verir. Kazada pilot şehit olur.

20 Şubat 1956 tarihli Yeni Ant gazetesinde bir jet uçağımızın kaybolduğunu okuyoruz.

Kaybolan Hürkuş uçağı aylar sonra bulunur. Uçak Karacabey ormanlarına düşmüştür. 21 Ağustos tarihli gazetelerde haber olur.

Kayıp pilotun Suriye, daha Bulgaristan’a kaçtığını iddia eden gazeteler maalesef bu yazdıklarını düzeltme ihtiyacı hissetmediler.

2 Eylül 1956 Hakimiyet gazetesinde Bandırma üzerinde uçan bir jet uçağı havada infilak eder, pilotun cesedi bulunamaz.

Kore Savaşından sonra Hava kuvvetlerimize çok sayıda uçak verilmişti. Savaş yorgunu bu uçaklar ya pilotların yetersiz eğitimlerinden yada çok büyük ihtimalle yetrsiz bakımdan sık sık ölümlü kazalar oluyordu. 14 Şubat 1957 tarihli Hakimiyet gazetesinde yer alan habere göre bir Eskişehir hava jet üssünden kalkan bir jet uçağımız Gölbaşı civarında yanarak düşer ve pilot şehit olur.

1 Mart 1957 tarihli Yeni ANT gazetesinde yer alan resimli haberde, “Bir keşif uşağının Yeşilköy’e mecburi iniş yaptığı” haberi veriliyordu.

Ankara semalarında uçarken motoru arızalanan bir uçağımız, Kamalar köyü çivarına iniş yapar, burada daha önce inen bir uçağa çarpar. 27 Ekim 1957 Yeni ANT

4 Mart 1958 tarihli Yeni ANT gazetesi, “İKi jet çarpıştı Binbaşı şehit oldu” haberi yer alıyordu. İki jet uçağı 1500 metre irtifada çarpışırlar.

11 Mart tarihli Yeni ANT gazetesinde ilginç bir haber yer alır. Bir Amerikan uçağı Tuz Gölü civarına mecburi iniş yapmıştır. Arazi bataklık olduğu için uçağın içindeki dört müretabat zarar görmez. Görmez ama yakındaki Koçhisar’dan giden kurtarma ekibini uçağa ulaşamaz. Haberde ikinci ekibin uçağa ulaşmaya çalıştığını yazıyordu.

13 Nisan tarihli Yeni ANT gazetesinin iç sayfasında “Komet Uçakları Niçin infilak ediyordu” başlıklı geniş bir yazı yer alıyordu.

2 Mayıs tarihli Hakimiyet gazetesinde, “Bandırma üssünden kalkan iki uçaktan birisi Mudanya’nın Mesudiye köyü üzerindeyken infilak etti” haberini ön sayfada yer alıyordu. Kazada, pilot yüzbaşı şehit olur.

11 Temmuz 1958 tarihli Hakimiyet gazetesinde Necati A. Mustanoğlu THY pilotlarını öven bir yazı kaleme alır. Gerçekten de THY uçakları 1959’da Londra’daki kazaya kadar bir kaza yapmazlar. Ancak aynı şeyi askeri uçaklar için söyleyemeyiz. Askeri uçakların çoğunun II. Dünya Savaşı ve Kore Savaşı’ndan kalma yorgun uçaklar olduğunu düşünerek uçuş esnasında arızaların çıkması kaçınılmaz olmalı. ABD ve Kanada’dan hibe edilen bu aşıklara yetecek kadar teknik personelin olup olmadığı incelenmeliydi.

19 Eylül 1958 tarihli Hakimiyet gazetesi Ankara’da tecrübe uçuşu yapan bir planörün düştüğü haberini veriyordu. Kazada maalesef Planör Okulu müdürü ve yardımcısı hayatlarını kaybederler.

18 Ekim 1957 tarihli Hakimiyet gazetesi Adana’da bir Amerikan uçağın düştüğünü ve dört kişinin öldüğünü yazıyordu.

25 Şubat 1958 tarihli Hakimiyet gazetesinde, hastanede tedavi gören bir İngiliz oyuncunun resmi yer alıyordu.

6 Şubat 1958 tarihinde, İngiltere yolunda yakıt ikmali için indikleri Münih Havaalanından havalanırken düşen uçakta 8 Manchester United futbolcusu hayatını kaybeder

Hakimiyet gazetesinde düşen uçaklarla ilgili haberleri 1959 Mart ayı boyunca okuyoruz.

20 Mart’ta bir Türkkuşu eğitim uçağı Ankara’da düşen Kazada pilot ve öğrenci teğmen şehit olur.

24 Mart’ta bir tepkili uçağımız (F-84) düşer, pilotu şehit olur.

26 Mart’ta gazete yeni kazayı “Bir jet uçağımız daha düştü” başlığıyla verir. Uçağı kullanan Pilot Tümgeneral Cemal Göker paraşütle atlayarak kurtulur.

Hep Türk uçakları düşecek değil ya? Bu sefer Adana’da dev bir Amerikan nakliye uçağı düşer. 1 Nisan 1959 tarihli Yeni Ant gazetesi benzer bir uçağın resmini basar. Kazada dokuz kişilik mürettabattan dördü ölür, diğerleri ağır yaralanır.

1 Nisan 1959 tarihli Hakimiyet gazetesi de kazaya ön sayfada geniş yer verir.

17 Nisan tarihli Hakimiyet gazetesinde bir C-47 uçağının kalkış esnasında arızalandığını ve motor arızası yüzünden sağ kanat üzerine Çubuk deresine düştüğünü ve 2 kişinin şehit olduğunu ve 6 kişinin de kazada yaralandığını okuyoruz.

23 Nisan’da Ankara’dan Bahreyn’e hareket eden İngiliz uçağı kaybolur. Uçak Süphan Dağı’nda bulunur (30 Nisan 1959 Hakimiyet).

Uçağa ulaşmak isteyenler dağda mahsur kalır. (2 Mayıs 1959 Hakimiyet).

Bir askeri nakliye uçağımız Yeşilköy Havavalanın a mecburi iniş yapar. İnişte motoru infilak eder, bir kanadı hasar görür. Mürettebatın kazayı hafif berelerle atlattıklarını 4 Temmuz tarihli Hakimiyet gazetesinde okuyoruz.

31 Ağustos günkü Yeni ANT gazetesinde Ankara’da 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamalarında gösteri uçuşu yaparken havada çarpışan iki uçağın haberini okuyoruz. Bu elim kazada iki pilotumuz şehit olur.

Kutlamalarda bir kazada İzmir’de meydana gelir. Kutlamalara katılan bir uçak, şehre 20 kilometre uzaktaki Işık köyüne mecburi iniş yapar. I Kasım 1959 tarihli Yeni ANT gazetesinde haber olur.

Atatürk’ün, Amanullah Han’la kurduğu dostluk, hanın İngilizlerce düzenlenen (Lawrance isyana büyük katkı koymuştur) isyandan sonra devrilmesine rağmen devam etmiştir. Afganistan’a önemli kişiler elçi olarak gönderilmiştir. Afgan ordusu Türk subaylarca eğitilmiştir. Bu durum altmışlı yılların ortalarına kadar devam etmiştir.

23 Kasım tarihli Hakimiyet gazetesinin ön sayfasında yer alan kaza haberi bütün Türkiyeyi yasa boğar. Beyrut yakınlarında düşen Afgan uçağında görevli üç subayımız ve aileleri hayatlarını kaybeder. Kazada 11’i Türk, 24 kişi hayatını kaybeder.

Yılın son kaza haberi 4 Aralık 1959 tarihli Hakimiyet gazetesinde yer alıyordu. Bu defa düşen uçak değil, bir helikopterdi . Pervanesi kırılan bi rhelikopte Esenboğa civarına düşer. Neyseki kazada can kaybı olmaz.

Taksi yollarına, uçuş pistine giden yollara park eden uçaklar kazaya sebep olurlar. (20 Ocak 1960 Yeni Ant)

20 Ocak günü Ankara’da büyük bir uçak kazası olur. İsveç Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı Ankara’da düşer. Bu feci kazada 42 kişi ölür. (21 Ocak 1960 Yeni Ant)

Ertesi gün bir Amerikan uçağı Toroslara düşer.22 Ocak tarihli yerel gazetelerde haber olur.

22 Ocak tarihli Hakimiyet gazetesinin ön sayfasında yer alan, “Dünya havacılığı en talihsiz günlerini yaşıyor” Necmi Onur imzalı haberde “dünyadaki üç yerde meydana gelen üç kazada cem’an 157 kişinin hayatını kaybettiği” yazıyordu.

Aynı günkü gazetede, “SAS uçağının düşme sebebi anlaşıldı” haberinin altında, “Amerikan uçağının enkazı bulundu” haberi yer alıyordu.

28 Ocak tarihli Hakimiyet gazetesi, “Amerikan uçağında önemli vesikalar bulunuyormuş” haberi yer alıyordu.

Düşen uçağı tahkik için bir heyet gelir ve haber olur. (29 Ocak 1960 Yeni Ant)

30 Ocak tarihli Hakimiyet gazetesinin ön sayfasında düşen SAS uçağının kanat resmi yer alıyordu.

17 Şubat tarihli Yeni Ant gazetesi Londra’daki kazada ölenleri anar.

12 Mart tarihli Hakimiyet gazetesinde Etimesgut havaalanında bir C-47 uçağımız, kalkış sırasında pist kenarındaki bir Amerikan uçağına çarpar ve parçalar.

22 Haziran tarihli Hakimiyet gazetesi, “Bir yolcu uçağı tehlike atlattı” başlıklı haberde, Beyrut-Kıbrıs seferinden dönen yabancı bir yolcu uçağının inişte iniş takımları açılmaz. Kaza, ölü veya yaralı olmadan atlatılır.

5 Kasım 1960 tarihli Hakimiyet gazetesinde , “HENDEĞE SAPLANAN UÇAK” başlıklı haberin devamında, “Yolcu ve yükünü boşaktan Fransız nakliye uçağının park yerine giderken tel örgüyü aşıp tarlaya girdüğünü” okuyoruz.

23 Ekim 1960 tarihli Hakimiyet gazetesinde, Tavşancıl üzerinde meydana gelen kazanın haberini veriyordu. Hazada, topçu keşif uçağı başka bir uçakla çarpışıp, parçalanır. Parçalanan uçak bir evin üzerine düşer.

8 Kasım 1960 tarihli Hakimiyet gazetesinin ön sayfasında, “Hava kuvvetleri kumandanının uçağı parçalandı” haberi yer alıyordu. Ayaş yakınlarında kullandığı uçak arızlanınca Kotgeneral İrfan Tansel, Etimesgut’a inmek ister ama uçak infilak eder. İrfan Tansel’i otomatik pilot kurtarır.

12 Kasım 1960 tarihli Hakimiyet gazetesinde, (Dün) “Saat 15.30 da iki F-86 uçağı havada çarpıştı” haberi yer alıyordu. Çarpışan uçaklardan birisi üsse inmeye muvaffak olur. Diğer pilot, yaralı halde köylüler tarafından bulunur.

23 Kasım tarihli hakimiyet gazetesinde, “Kayıp Amerikan uçağı bulundu, beş ölü var” haberi ön sayfadaydı.

29 Aralık 1960 tarihli Hakimiyet gazetesinde, “SAS uçağı tehlike atlattı” haberde, uçağın bir motorunun arılandığını, pilotun Ankara’ya yöneldiği ama yoğun yağmurdan dolayı inmediğini tekrar İstanbul’a yöneldiğini vegüçlükle Yeşilköy’e indiğini okuyoruz.

KAYNAKÇA

ANT Gazetesi
Bursa Hakimiyet Gazetesi
Hakimiyet Gazetesi
Kaldırım, Selen, Geçmişten bugüne Türk Hava Yolları
Menteş, Niyazi, Bursa Hikayeleri-2, Bursa-1999
Olay Gazetesi
Yeni Ant Gazetesi

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Ekrem Hayri PEKER

Kimya mühendisi, araştırmacı, yazar. Bursa Mustafakemalpaşa’da (1954) doğdu. Anadolu Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümü mezunu. TUBİTAK veri tabanına kayıtlı “Teknoloji tabanlı Başlangıç Firmalarına Özel İş Geliştirme” mentörü, C Grubu iş Güvenliği uzmanı olarak Nano kimyasalların tekstil materyallerine uygulamalar konusunda üniversitelerde konferanslar verdi. Yayınlanmış kitaplarından bazıları: "Kuşçubaşı Hacı Sami Bey", "Özbek Mektupları", "Yeşim Taşı - Ön Türkler ve Türk Tarihinden Kesitler", "Kafkasya'dan Anadolu'ya - Zekeriya Efendi". Belgeseltarih.com kurucu ortağı ve yazarıdır. E-Posta: [email protected]