“Atatürk’ün Ailesi Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Atatürk’ün Soy Kütüğü” adlı eserde Atatürk’ün soy kütüğünü 7 göbek atasına götürerek, atılan iftiralara belgelerle dolu bir kitap boyutunda yanıt veren araştırmacı yazar ve ilahiyatçı Mehmet Ali Öz, şimdi de baba tarafından 15, anne tarafından 13 kuşak öteye götürdü…

Son yaptığı tespitlere göre ise Atatürk’ün büyük dedelerinden biri de Yeşil Türbe bahçesinde kabri bulunan Hasan Can…

• Gül KOLAYLI / Yeni Dönem Gazetesi

Mehmet Ali Öz’ü, Bursa’da Kırklareliler Kültür ve Dayanışma Derneği tarafından Ördekli Kültür Merkezi’nde düzenlenen panelde tanımıştım.

Ömrünü Mustafa Kemal Atatürk’ün soyu üzerine atılan iftiraları ortaya çıkarmaya, soyunu belgeleriyle ispatlamaya adamış bir araştırmacı. Mehmet Ali Öz, toplantıda Mustafa Kemal Atatürk ile yaptığı araştırmada aleyhte ya da lehte yazılmış on bin makale bulduğunu, ancak bunların arasında annesini ya da babasını anlatan bir bilgi olmadığını, Şevket Süreyya Aydemir de dâhil tüm yazarların aile geçmişine yer vermediklerini paylaşmıştı…

‘VASİYET KABUL ETTİM’

Ve 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün tarihçilere “Anne ve babamı araştırın” talimatı verdiğini fakat bunun da hayata geçirilemediğine değinerek  “Ben Atatürk’ün bu arzusunu vasiyet kabul ettim” demişti.

Atatürk’ün soy kütüğündeki boşluğu doldurmak üzere yola çıkan Mehmet Ali Öz, bu konudaki ilk kitabını 2014 yılında kendi imkânlarıyla yayımladı. Ardından da Şubat 2017’de yeni ilavelerle “Atatürk’ün Ailesi Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Atatürk’ün Soy Kütüğü”  yayımlandı. Bu kitapta Atatürk’ün hem anne hem de baba tarafından 7, 8 kuşak ötesine gidiliyordu.

Öz kitapta Atatürk’ün babası Ali Rıza Bey tarafından soyunu Selanik Mevlevihanesi Postnişi Şeyh Hasan Efendi’ye (Hacı Sofu/ Molla Hasan) (1590?-1690?)kadar belgelemişti…

Kitapta Zübeyde Hanım ve ailesi, soyu, akrabalarının Selanik’te nerede yaşamış olduklarına dair belgeli bilgiler yer alıyor, düzmece iftira belgesinin sahteliği de ortaya konuluyordu.

Öz, Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi’nin vakıflarda çalıştığı yıllara ait belgeler, takdir belgeleri, rüsumat memurluğu hizmet cetveli, emeklilik belgesi, Zübeyde Hanım ile çocukları Mustafa Kemal (Atatürk), Makbule ve Naciye hanımlara bağlanan emeklilik maaşı ile ilgili belgelere yer verirken…

Bu belgelere göre Atatürk’ün doğum tarihinin 1877 olduğunu savunuyordu; mesela Ali Rıza Efendi’nin 1893 tarihli emekli maaş belgesinde Mustafa Kemal’in 16 yaşında olduğu yer alıyordu.

“Tarih belgeyle ispatlanır, belgesiz konuşulmaz” diyen Mehmet Öz soy kütüğü araştırmalarını Osmanlı arşivlerindeki tapu tahrir defterleri, nüfus defterleri, temettuat defterleri, maliyeden müdevver defterleri, sicili ahval defterleri gibi çok sayıda belgeye dayalı kaynaklardan ediniyordu…

Şimdi… Kitabı okuduğumdan bu yana bir buçuk; paneli izlediğimden bu yana ise 2 yıl geçti…

Geçen gün Bursa’da yaşayan M. Özkan Egeliler, büyük bir heyecan ile arayarak Mehmet Ali Öz’ün araştırmalarını daha da geriye götürdüğünü; Atatürk’ün dedelerinden birinin mezarının Yeşil Türbe’nin bahçesinde olduğunu söyledi.

Mehmet Ali Öz ile görüştük ve M. Özkan Egeliler ile birlikte Yeşil Türbe’ye gidip Hasan Can’ın kabrinin fotoğraflarını çektik. Mehmet Ali Öz görüşmemizde şunları anlattı:

“Nasıl ilk iki kitabında Atatürk’ün annesinin Zübeyde Hanım, babasının Ali Rıza Bey olduğunu ispatladıysam, son çalışmamda anne ve babasının sülalesine neden Sofuzadeler dendiğini de ispatlamış bulunuyorum.

1470’e kadar her iki tarafı da götürebiliyoruz. İstanbul’da Hoca Saadettin’in Türbesi Eyüp Sultan türbesinde. Babası Hasan Can ise Yeşil Türbe’nin bahçesinde yatıyor. Bakın Hasan Can, Nakitzadeler ve Sofuzadeler aynı kökten. Hoca Mehmet Saadettin Efendi, Atatürk’ün anne tarafından 10., baba tarafından 12. göbek atasıdır. Kendisi şeyhülislam, hükümdar hocası, 2 ciltlik Tacüt-Tevârih’in müellifi ve 3 dilde şairdir.

Bursa’da Yeşil Türbe’de yatan Hasan Can da Hoca Saadettin’in babası olarak baba tarafından 13., anne tarafından 11. nesil atasıdır… Yavuz Sultan Selim’in hafızı ve sırdaşıdır. Atatürk’ün 9. göbekten dedesi Hoca Sadettin Efendi’nin oğlu Hacı Abdullah Mevlevi’dir… Yaptığımız bu çalışma Atatürk’ün neden okumaya çok düşkün olduğu sorularına yanıt veriyor.”

YEŞİL TÜRBE’DEKİ HASAN CAN

Kabri Eyüp Sultan’da olan Saadettin Hoca’nın babası Hasan Can; Yavuz Sultan Selim’in hafızı, sırdaşı, musahibi, yakın arkadaşı. Hasan Can, sonraki padişah Kanuni Sultan Süleyman tarafından da el üstünde tutuluyor. 1567 yılında Bursa’da vefat ediyor ve Yeşil Türbe’nin bahçesine defnediliyor.

Öz’ün hazırlamış olduğu soy kütüğünde Hasan Can’ın babasının Hafız Mehmet; dedesinin ise Hacı Hafız Cemaleddin İsfehani olduğu yer alıyor. Hafız Mehmet İsfehani ise 1490’ta Uzun Hasan’ın oğlu Akkoyunlu Hükümdarı Sofu Halil Bey’in, 1501’de ise Şah İsmail’in hafızı. Yavuz Sultan Selim, Hasan Can ile Babası Hafız Mehmet Efendi’yi 1514’te Çaldıran Zaferi’nden sonra İstanbul’a getiriyor. Yani Mehmet Ali Öz’ün ulaştığı bilgi ve belgeler Atatürk’ün soyunu Akkoyunlulara dek götürüyor.

ŞEHRENGİZ 100. SAYIYA ULAŞTI

Bu yazının genişletilmişi, Mehmet Ali Öz’ün makalesi ve soy kütüğü listesinin de olduğu çalışma arşiv belge fotoğraflarıyla birlikte Şehrengiz’in son sayısında yayımlandı…
Dergicilik zordur. Uzun soluklu olmak, 100. sayıya erişmek sahiden de büyük bir başarıdır.

Hele de tarih kültür gibi alanda özgün içerik tercihi varsa! 15 Nisan 2010 yılında ilk sayısı ile okurlara merhaba diyen Şehrengiz, 2012 yılında Harvard Üniversitesi tarafından tercih edilerek kütüphane raflarında yerini aldı.

***

İLİŞKİLİ YAZILAR