Boris Johnson – Ali Kemal ve Dr. Ziya Kaya

Naci PEHLİVAN /

İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson memleketimize ziyarete geldi. Ziyaret sırasında dedesinin Osmanlı olduğunu belirterek sempati yarattı. Bu konu bana yüz yıl öncesinde meydana gelen olayları hatırlattı.

Boris Johnson’un büyük dedesi Ali Kemal aslen Çankırılıdır. İkinci meşrutiyet ve mütareke döneminde İttihat ve Terakki karşıtı görüşleri ile tanınmış yazar, gazeteci ve siyaset adamıdır. Bilhassa Mustafa Kemal’e ve Milli mücadeleye karşı düşmanca bir tutum sergilemiş ve ağır hakaretlerde bulunmuştur. Büyük Taarruz’un kazanılmasından sonra “Gayelerimiz bir idi ve birdir” başlıklı yazısı ile yanıldığını belirtir. 4 Mart 1919 da kurulan Damat Ferit Paşa hükümetinde Dahiliye Nazırlığı (içişleri bakanlığı) yapmıştır. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra (Sakallı) Nurettin Paşa tarafından tutuklanarak İzmit’te mahkemeye çıkarılmış, mahkeme çıkışı sonrası linç edilerek öldürülmüştür. Falih Rıfkı Atay Atatürk’ün Ali Kemal’in öldürülüş biçiminden tiksinerek bahsettiğini söyler.

Ali Kemal’in ilk eşi İngiliz’dir. Bu eşinden olan oğlunun adı Stanley Johnson’dur. İngiltere Dışişleri Bakanı olan Boris Johnson bu adamın torunudur. Ali Kemal’in ikinci eşinden Olan oğlu Zeki Kuneralp’tir. Zeki Kuneralp Bern, Londra ve Madrid büyükelçiliği yapmış ve bu görevi sırasında eşi Asala tarafından suikastla öldürülmüştür.

Dr. Ziya Kaya Umurbeylidir. Gemlik’te muayenehanesi vardır. İttihat Terakki ve Kurtuluş Savaşı’nın ateşli taraftarıdır. Ali Kemal ile bu hususta karşılıklı söz düellosuna girişirler. Hatta Ziya Kaya daha ileri giderek Ali Kemal’i Armutluda bulunan Bozburun’da düelloya davet eder. Ali Kemal 4 Mart 1919 da kurulan Damat Ferit hükümetinde dahiliye nazırı olur. Bu olayı unutmayan Ali Kemal Ziya Kaya’nın İstanbul’a geldiğini haber alınca tutuklatarak hapse attırır. Bu haber 2 Haziran 1919 tarihli İstiklal Harbi gazetesinde şöyle yayınlanır.”Geçen Mart ayında, Sabah gazetesindeki yazılarının gayri vatani olduğunu ilan ederek Ali Kemal’i düelloya davet etmiş olan Gemlik Belediye doktoru Ziya Bey o zaman siyasetle iştigal ettiği ileri sürülerek vazifesine son verilmişti.

O günlerde Rumca gazetelerden Patris Doktor Ziya aleyhine geniş yayın yapmış bunun bir ittihatçı olduğunu ileri sürerek tevkif edilmesi gerektiğini yazmıştı.

Üç ay öce gazeteci ve şimdi İçişleri Bakanı olan Ali Kemal’in bu olayı unutmadığı ve Doktor Ziya Bey’in önceki gün şehrimize gelmesinden faydalanarak tevkif ettirdiği Ziya Bey askeri hapishaneye konulmuştur.”

Ziya Kaya Temmuz 1919 tarihinde Bekir Ağa denilen askeri hapishanede iken “Hemşireme” adlı şu şiirini yazar.

Sakladım zevkimi cehennemlere
Mefküre gücenir darılır diye
Bilerek katlandım şu matemlere
Azim ile halâsa varılır diye

Bilirsin çektim meşakkatleri,
Fert için değildi cemiyet için
Zihnime yatmayan hakikatleri
Çiğnedim sevgili bir millet için

Aynı hükümetin Harbiye Bakanı ( Milli Savunma) Gemlik’in Adliye köyünden Şakir Paşa’dır. Umurbey’den bir heyet toplanarak kurtarılması için Şakir Paşa’ya çıkarlar. Şakir Paşa “ Kendisine söyleyin bunları söylerken sarhoştum desin.” der. Mahkeme günü gelir hâkim bunları yazıp söylerken sarhoş muydun? diye sorunca Ziya Kaya “ Hayır sarhoş değildim, bilek söyledim.” Der ve bunun üzerine hapse mahkum olur. Fakat çok geçmeden hükümet düşünce salıverilir.

Ziya Kaya Gemlik’in işgalinden sonra Kurtuluş Savaşı’na katılır. Cumhuriyet kurulduktan sonra 1923 ten 1933 yılına kadar, daha sonra 1950 yılından 1953 yılına kadar Gemlik Belediye başkanlığı yaparken geçirdiği rahatsızlığı dolayısı ile vefat eder.

Nereden nereye?

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Naci PEHLİVAN

1945 yılında Burdur’un Gölhisar ilçesine bağlı İbecik köyünde doğdu. Çanakkale Öğretmen Okulunu okuduktan sonra 1963 yılında Bingöl, Solhan Şimşirpınar köyüne ilkokul öğretmeni olarak atandı. 1966 yılında Bursa Eğitim Enstitüsü’nden mezun oldu. Çeşitli illerdeki MEB okullarında görev yaptı. 1996 yılında emekli oldu. Naci Pehlivan evli ve iki çocuk sahibidir. Çalıştığı yıllarda araştırma çalışmalarına başladı. Emekli olduktan sonra bu çalışmalar yoğunluk kazandı. İlk eseri “Umurbey”dir. Zaman zaman “Bursa” dergisinde Gemlik ve köyleri ile yaptığı araştırma yazıları yayınlandı. Gemlik’te günlük bir gazetede bu bölge ile ilgili tarih ve kültür yazıları yayınlanmaktadır. E-Posta: [email protected]