Yıldırım Beyazıt, Osman ve Orhan Gazi deyince akla Ulucami ile birlikte Yeşil Cami ve Türbe gelir. Yeşil Bursa’da tarih boyunca gelip geçenlerin zümrüt parlaklığında müşahede ettiği bir mekân olarak ağırlamaya devam ediyor.

Yıldırım Bayezid’in oğlu Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1421 yılında yaptırılan eserin Mimarı Hacı İvaz Paşa, mabedin ayakta kalmasında en önemli aktörlerdendir. Bursa’nın sembolü haline gelen yapı şehrin her yerinden görülebilen bir ışık kümesini andırmaktadır.  I. Mehmet Çelebi sağlığında türbeyi yaptırmış, 40 gün sonra da vefat etmiştir. Türbede Çelebi Sultan Mehmet ile oğulları Şehzade Mustafa, Mahmut ve Yusuf ile kizlari Selçuk Hatun, Sitti Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatuna ait olmak üzere toplam 8 sanduka bulunmaktadır.

MEZAR ODASI VE SANDUKALAR

Dışardan bakıldığında tek katlı görünen türbe, sandukaların bulunduğu salon ve bunun altında yer alan beşik tonuzlu mezar odasıyla beraber iki katlıdır. Dış duvarlar turkuaz çinilerle kaplıdır. Türbenin içi, sandukalar, mihrab, duvarlar, cümle kapisi ile cephe kaplamaları da çiniden yapılmıştır. Kıbleye bakan mihrabı bir sanat eseridir. Buradaki çiniler İznik çiniciliğinin şaheser örnekleridir. Evliya Çelebi’nin gezi yazılarında da türbe ile ilgili bilgi yer almaktadır. Ancak türbeyle ilgili bahis; içinde medfun bulunan Çelebi Sultan Mehmet Han’ın yaşamı üzerinden ele alınmakta, mimari hakkında olarak özel bir bilgi verilmemektedir. Bununla birlikte metinden yapının o dönemde yeşil imaret adı ile anılmakta olduğu öğrenilmektedir.

İSMİNİ HALK VERDİ

Türbe’ye yeşile bakan çinilerle kaplı olmasından dolayı Yeşil Türbe ismi halk tarafından verilmiştir. Portal 1855 depreminde büyük hasar görmüş 1864’de horasanla sıvanarak bugünkü görünümüne sokulmuştur. Sağlı sollu mihrapçıklar, ayakkabılıklar, türbenin kitabesi ve 13 dilimli yarım kubbe, çeşitli renk ve motiflerle kabartma renkli sır tekniğinde işlenmiştir. Rumiler, palmetler ve rozet motifleri ile oya gibi işlenen kapının kanatları günümüzde tüm çarpıcılığı ile ortadadır. Bir sanat şaheseri olan kapıyı Tebrizli Ahmed oğlu Ali yapmıştır. Sekizgen bedeni, sıvalı yüksek kasnağa oturan kurşunla örtülü büyük bir kubbe örtmektedir. Türbenin içine geçildiğinde iç mekân sanki çini cennetine girildiği hissini verir. Duvarlar 2,94m yüksekliğe kadar iki bordürle çevrili, altıgen türkuaz çinilerle kaplıdır. Bunların aralarında iri madalyonlar yer almaktadır. Türbe günümüze ulaşan en muhteşem çinili mihraba sahiptir. Renkli süsleme sanatının bir şaheseridir. Yivli süs sütunları, üç sıra mukarnası, rumi palmetleri, kıvrık dal motifleri, kalın yazı dizileri ve tepeliği ile Yeşil Camii mihrabını andırmaktadır. Sekizgen platformun ortasında Çelebi Sultan Mehmet’in kendisine has vakarı ile duran tamamen çini dekorasyona sahip sandukası yer almaktadır. Üzerinde kabartma sülüs celisi ile yazılı kitabesi vardır. Güneyinde oğulları Mustafa ve Mahmud’a ait sandukalar yer almaktadır. Kuzeyindeki ise oğlu Yusufa aittir.

Platformun arkasındakiler, kuzeyden itibaren Çelebi Mehmet’in kızı Selçuk Hatun’un kabartma kitabeli sandukası, kızı Sitti Hatun (Safiye)’un beyaz zemine lacivert motifli, altıgen ve üçgen çinilerle kaplı sandukası, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatun’un sandukalarıdır. 328 metrekarelik alana oturan türbenin oktogonal prizma gövdesi, zeminden aşağıda da devam ederek mezar dairesini oluşturur. Beşik tonozla kaplı mezar dairesi örme duvarlarla beş ayrı bölüme ayrılmıştır.

EŞSİZ GÜZELLİK

Türbedeki çiniler, İznik çiniciliğinin en güzel örneklerini yansıtmaktadır. Özellikle mihrabı muhteşem bir sanat eseri olan Yeşil Türbe; Osmanlı mimarisinin tüm duvarları çini ile kaplı olan tek türbesidir. Türbenin duvarları, mermer çerçeve ile kemerlerin arasında kalan kısımlar turkuaz renkli çinilerle kaplıdır. Ancak geçmişten günümüze yapılan onarım çalışmaları nedeniyle tahrip olan çinilerin yerine yenisi yapılmış, dolayısıyla sayısı oldukça azalan orijinal çiniler, kapının solunda yer alan bir yüzde toplanmıştır.

SEKİZGEN YAPI

Sekizgen bir planla tasarlanan Yeşil Türbe’nin iç mekanının tam ortasında, Çelebi Sultan Mehmed’in sandukası yer alır. Sandukanın üzerinde ise kabartma sülüs celisi ile yazılmış kitabe vardır. Ayrıca türbede; Sultan Çelebi Mehmed’in oğulları ve kızı Ayşe Hatun ile dadısı Daya Hatun’un sandukaları yanında diğer kızları Selçuk Hatun’un kabartma kitabeli sandukası ve Sitti Hatun’un beyaz zemin üzerine lacivert motifler ve çinilerle kaplı sandukası yer almaktadır.

Gündem16 Dergisi, Aralık 2015