Bursaspor Üzerine İki Kitap ve 1940’lardan İki Futbolcu

Ekrem Hayri PEKER /

Bu Yazıda - Konu İçi Ara Başlıklar

Aykan UZOĞUZ;

Enver AYHAN;
HEY GİDİ GÜNLER HEY
SPOR DÜNYAMIZ
KIRKLI YILLARDAN İKİ FUTBOLCU
KAYNAKÇA
- - Ekrem Hayri PEKER

Bursaspor üzerine ilk olarak kitap yazan bildiğim kadarıyla Enver Ayhan ve Aykan Uzoğuz’dur. Bu değerli iki spor yazarı 1978 yılında basılan “Hey Gidi Günler Hey” ve 1982 basılan “Spor Dünyamız” kitaplarını yazmışlardır.

Aykan UZOĞUZ;

1939 yılında Bursa’da doğan Aykan Uzoğuz ilköğrenimini Reşitpaşa İlkokulu’nda (1950), ortaöğrenimini Bursa Erkek Lisesi’nde (1956) tamamladı. 1962’de Bursa Eğitim Enstitüsü’nün edebiyat bölümünü bitirdi.

Bursa Akınspor’da futbola başladı, Çelikspor’da, Ankara Yolspor’da, sonra yeniden Akınspor’da oynadı. 1960’ta Merinos’la yapılan bir maç sırasında ayağı kırıldığı için aktif spor yaşamını bırakmak zorunda kaldı.

1958 Bursa Şampiyonu Akınspor onbiri soldan üçüncü Aykan Uzoğuz

1962’den 1970’e değin Özel Bursa Koleji’nde (Özel Namık Sözeri Lisesi) öğretmen ve yöneticilik yaptı.

Gazeteciliğe 1960’ta başladı. 1970’li yıllarda Cumhuriyet gazetesinde spor yorumları ile bir sosyoekonomik araştırması yayımlandı. Bursa’da Millet, Hürses, Milletindir Hakimiyet gazetelerinde, daha sonra Bursa Hakimiyet, Hakimiyet ve Olay gazetelerinde spor gazetecisi, köşe yazarı, reklâm müdürü, murahhas aza ve genel yönetmen olarak görev aldı.

Mayıs 2001’de, Olay gazetesinden ayrılarak yeniden Bursa Hakimiyet’e döndü ve bu gazetede Mart 2005’e kadar köşe yazarlığı ve spor eleştirmenliğini sürdürdü.

1989’dan 1994’e değin Bursa Gazeteciler Cemiyeti başkanlığı görevinde bulunan Uzoğuz, Türkiye Spor Yazarları Derneği, Basın Konseyi ve Bursaspor üyesidir. Türkiye Çocuk Evleri Vakfı yönetim kurulu başkanlığı da yapan Uzoğuz’un, gazeteci Enver Ayhan hazırladığı “Hey Gidi Günler Hey” ve “Spor Dünyamız” adlı spor ağırlıklı iki kitabı vardır.

Uzoğuz, 21.06.2007 de aramızdan ayrıldı ve cenazesi Büyükçekmece Mezarlığı’na defnedildi.

Enver AYHAN;

Gazetecilik yaşamına 1964 yılında Yeşil Yıllar adında aktüel bir dergi çıkararak başladı. Daha sonra, sırasıyla Hakimiyet ve Millet gazetelerinde çalıştı. Cumhuriyet ve Günaydın gazeteleriyle Foto Spor’un Bursa temsilciliğini yaptı.

!970-1972 yılları arasında Günaydın gazetesinin Londra temsilciliğinde çalıştı. 1974 yılında yayımlanmaya başlayan Bursa Hakimiyet’e spor müdürü oldu. 1984’ten sonra aynı gazetede köşe yazmaya başladı. 1987 yılında Olay gazetesine geçti ve bu gazetede köşe yazarlığını sürdürdü. Bursa gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Spor Yazarları Derneği ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesi oldu. 10 Kasım 2001 yılında vefat eden Enver Ayhan, Kestel ilçesine defnedildi.

HEY GİDİ GÜNLER HEY

Yazarlarımızı kısaca tanıdıktan sonra yazdıkları kitaplara geçelim. “Hey Gidi Günler Hey” kitabını elime aldığımda sadece futbolu ve Bursaspor’u değil, 70’li yılların Bursa’sının ticaret ve sanayisini de tanıtan bir kitap dedim.

Kitap, yetmişli yılların ortalarında kamyonlara üçüncü dingil ilave ederek taşıma kapasitelerini arttıran ve Nail Yenice’nin kurduğu Güven Dingil A.Ş.’nin reklamıyla başlıyor. Sonra Sayas, Dokuma-Boya-Apre Emprime Fabrikası Aksoylar Şükrü Şankaya-Cavit Çağlar, Emin Emlak-Emin Yaşar, Coca Cola içiniz. İmsa Marmara Bölgesi Fabrikası, AĞAÇ KIYIMINI ÖNLEDİK tahta yerine pırıl pırıl plastik kasalar BEMSA Emprime ve Plastik Sanayii A. Ş., SKT, Gencoğlu Ulıuslararası İthalât İHRACAAT A.Ş. sayfasının arkasına ilan alınmamış, Türkkan Boya-Emprime ve Apre A.Ş., Artekstil Mensucat A.Ş., Şimdi yerinde Cola-Cola fabrikasının olduğu Mehmet Şener Makine Sanayii ve Baykallar Makine Sanayi A. Ş.

İçindekiler bölümüyle başlayan kitabın iki yazarının yazdığı sunu bölümü, dönemin Bursa Valisi Mehmet Kasarlıoğlu’nun yazdığı “Önsöz”, Beden Terbiyesi Bölge Müdürü Cihat Demirören’in “Gönülden Kutlarım” yazısıyla kitap başlıyor. Bursa’da futbolun öyküsünün anlatıldığı bölümden sonra Bursaspor’un 1963 yılındaki kuruluş öyküsü resimlerle anlatılıyor.

Kitap, 1963-1978 yılları arasında Bursaspor’da başkan ve yönetim kurulu üyeleri tanıtılıyor. Başkan ve yönetim kurulu üyeleri ilk yıllarda tüccar, doktor, avukat, beyaz eşya bayileri, inşaatçı, gazeteci ve küçük sanayiciler iken ilerleyen yıllarda yönetimde ağırlık tekstilcilere geçer.

Bursaspor’un kurulduktan sonraki başarılarını anlatan kitaptan Bursa’nın ilk federasyon temsilcisinin Semih Sevilen olduğunu öğreniyoruz.

Atatürk Stadyumu’nun kısaca anlatılan kuruluş öyküsünden sonra reklamlar başlıyor. Bursaspor’da yöneticilik ve daha sonra başkanlık yapmış olan Süleyman Kurtçu Yıldız Tekstil Sanayii A.Ş., Cengiz Motor A. Ş., Kafkas, Ondüline, Bizim Emlak, Durmazlar Saç İşleme, Mensucat Makinaları, Kırcılar, ÜÇEL EL-EMEK Havlu Boya emprime FABRİKASI, Tunç Metal A.Ş., Bursa Ofset, Erhan Nasyalçın Nakliye ve İnşaat Malzemeleri Müessesi.

“Hey Gidi Günler Hey” başlığıyla başlatan ikinci bölümde Bursa’da sporu başlatan KAZ lakaplı Faik Tinel, 1940 ve 1950 yıllarının ünlü futbolcuları Hideguti Mehmet (Atun), Aşçı Kâmil (Özaltolmaz), Baba İsmet (Kardeşler), Necmi Güzey, Demir Akınöz, İzzet Cengiz, Süleyman Karakman, Nedim Torun, Kedi Muharrem Nihat Güner, Suphi Ergezen, Abidin Yavuz, Kasap Hüseyin, Simit İsmet (Öğe), Adnan Birkan, Atatürk Stadyumu açıldığında yapılan ilk maçta (Acar İdmanyurdu-Akınspor) ilk gölü atan Akınsporlu Nurettin Sezgiç, Çoban Ziya (Kadam), Yorgancı İlyas (Gürvardar), Asker Ahmet (Ertürk), Döngelci Osman, Evliya Nihat, Şipka Kemal, Lefter İrfan, Burhan Yalçın, Harun Erinalçık, Şükrü Haseki, Erdoğan Güvenç, Fatura Halil (Uztetik), Kadri Tümen, İsmet Alpan, Bursa’nın Mehmetçiği Hasan Bora ile yapılan röportajlar, kendilerinin ve oynadıkları takımların resimleri yer alıyordu.

Bu bölümden sonra tekrar reklamlar başlıyordu. Baykal Makine, Aroma, Kamil Koç, Kenan Savaş, Canbey Konserve, Ersözler Un, Bir zamanların ünlü markası Osmanlı Bankası’nın adını taşıyan iş Hanı 3. Katını adres gösteren Kaynak Ticaret Üniversal torna tezgâhı, Dikmen Tekstil A.Ş., Esginler Boya Apre Sanayii A. Ş., “Erdoğanlar’ın cazip renk ve desenden oluşan çağdaş sanat seramikleri” Tekin Ticaret, Uludağ Gazoz, Malcılar Havlu ve Boya Apre Fabrikaları, “Deniz kıyısında SATILIK VİLLALAR ze daireler” Sevilen İnşaat ve Tahahhüt Lmd. Şti. Çiftlikköy-Yalova, Dereli Mücevherat, Faal İpek Kollektif Şirketi, Ariş ticaret koll. Şti.-Teknik Hırdavat, Asa Döküm ve Makine İmalatı…

Futbol profesyonel bir meslek görülmediği için futbolcuların yıllarca aynı takımda oynadılar. 1950’li yılların ortalarında Bursa’nın önde gelen takımlarının İstanbul’dan futbolcu transfer ettiklerini görüyoruz.

İsmail Kemankaş, “Bursa stadyumunun 1948 yılında tamamlandığı ve 1950 yılında resmi açılışının yapıldığı” yazmıştır. Stadın kapısında 1950 tarihi vardı. Enver Ayhan ve Aykan Uzoğuz ise “Hey Gidi Günler Hey” adındaki kitaplarında 1945 yılında bittiğini ve ilk gölü Akınsporlu Nurettin Sezgiç’in attığını yazmışlardır.

SPOR DÜNYAMIZ

Enver Ayhan-Aykan Uzoğuz, Bursaspor üzerine yazdıkları “Hey Gidi Günler Hey” kitabını okumuştum. Enver ve Aykan Bey bu defa yazdıkları köşe yazılarından seçtikleri yazıları, futbol maçlarından seçtikleri resimleri ve Bursaspor başkan, yönetici ve antrenörlerinin resimlerinden oluşan bir albümü yazılarına eklemişler. Enver Ayhan’ın köşesinin adı “Avut Atışı”, Aykan Uzoğuz’un köşesinin adı ise “Sarı Kart” olduğunu kitaptan öğreniyoruz.

Aykan Uzoğuz, Akınspor’da oynamış bir futbolcu. Kitap 1982 yılında basılmış. Her iki spor yazarı bu kitaplarına da çok sayıda reklam bulmuşlar. Kitap bu yönüyle 1980’lerin Bursa’sının sanayi ve ticaret hayatından bir kesit sunuyor. Kitabın yarısını reklamlar oluşturuyor.

Reklam veren şirketlerin telefonları 5 rakamlı. Kitabın girişinde Nail Yenice’nin Özgüven Dingil Sanayi’nin reklamı görüyoruz. Nail Yenice Uludağ gazetesini de çıkarmıştı. Devamında Süleyman Kurtçu-Yıldız Tekstil A.Ş. ile başlayan kitap, adından sonra; Baykal Makina, Kafkas, Sönmez Endüsrti Holding A. Ş, ve Sayas. Sayas’ın ürettiği “Meriç” markalı sütü kaçımız hatırlıyoruz. Devamında Kapalıçarşı’da bulunan ünlü gelinlik markası Dilek Gelinlik sonra da Aroma Gazoz reklamı. Evet, şaşırmayın bir zamanlar Aroma Meyve Suyu Fabrikası gazoz da üretiyordu. Devamında Muharrem Möble, Oto Santral-Mehmet Demir.

Kitap, Yeşil İncilerin doğuşu, 1963 yılında Bursaspor’un kurucuları, başkanları; 1963-64 yılından başlayarak 1981-1982 dönemine kadar olan yöneticileri tanıtılıyor.

Arada Eroğlu İnşaat-Kemal Eroğlu, Esginler Boya Apre A.Ş., Bir zamanların ünlü Bankası olan Osmanlı Bankası’nın bulunduğu Osmanlı İş Hanı 3. Katında bulunan Dikmen Tekstil A.Ş., Raşit Uysal Makine ve o dönemde İnegöl’ün en ünlü markası olan Uz Kardeşler.

Yazılardan seçmeler bölümünden sonraki “Yık Şu Duvarı” şiiri sadece o günlerin Bursaspor’unu değil sanki bugünkü Bursaspor’u anlatıyor.

“Spor Dünyamız” bölümü: Akayteks, Erşen Nakliyat, M Şamil Ekinci Gıda-Tekstil Endüstrisi, Sevilen İnşaat Taahhüt LMD. Şti.-Çiftlikköy-Yalova. Çınarcık o yıllara kadar İstanbul’un sayfiye yeriyken Bursalılar da buraya ilgi göstermeye başlamışlardır. Türkkanlar Boya Emprime Apre A.Ş., Ya-Sa Petrol, Ahmet Ahi Müesseseleri-Can Oto, Malcılar Boya apre havlu fabrikası, Cengiz Motor Sanayi A. Ş., bir zamanların ünlü bankalarından Pamukbank, Bursa Jant Fren ve Pres Sanayi A.Ş. Genel Satıcısı OPTAŞ A.Ş., Dereli Mücevherat, AK-AL; Çınar Malzeme.

“Objektifler Aratmaz” bölümünden sonra arka kapak dâhil 40 sayfada reklam var.

KIRKLI YILLARDAN İKİ FUTBOLCU

Kamil Özaltolmaz: Drama 1915 doğumlu. Ailesi, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra 1924’te mübadil olarak Bursa’da yerleşti. Çok genç yaşta Eski Kuyumcular Çarşısı’nda bir aşçı dükkânı açtı, bu dükkânı 1958’deki Kapalıçarşı yangınına değin çalıştırdı. “Aşçı” sanı, bu işinden ötürü verildi. 1932’de henüz on beş yaşında iken Sanatkârlar spor kulübünün genç takımında futbola başladı. Kısa sürede A takımına geçti. 1934’te Sanatkârlar kulübünün İdmanyurdu ile birleşerek Sanatkârlar İdmanyurdu ve (bir süre sonra da) Acar İdmanyurdu adını almasından sonra, 1950’ye değin on sekiz yıl süreyle bu takımda futbol oynadı. Pek çok şampiyonluklarda pay sahibi oldu. Rahmi Okyar, Çelebi Süleyman, Çoban Ziya, Tank İsmail ve son dönemlerinde Baba İsmet, Simit İsmet (Öge), Evliya Nihat, Fethi Kesercioğlu gibi Bursa’da büyük ün kazanmış futbolcularla oynadı.

Maç sırasında rakip takım oyuncuları “Aşçı Kamil az pilav ver” diyerek Kamil Bey’i kızdırmaya çalışırlarmış.

Futbolu bıraktıktan sonra tekstil ticaretiyle ilgilendi, ancak bu arada eski mesleğini düğün ve dernek yemekleri hazırlayarak sürdürdü.

Aşçı Kamil’in adına ilk kez Yılmaz Akkılıç’ın “Bursa’da Yakın Zamanlar” adlı kitabının “Bursa Gezekleri” bölümünde rastlamıştım. Bursa’daki gezek kültürünü başlatanlar arasında ismi geçer.

Şeref Kazıklı:(Bursa 1923-Köstence 1978) Sporcu, tüccar, gazete sahibi ve turizm işletmecisi. Futbola doğduğu mahallede başladı, Demirtaş Spor Kulübü’nün kuruluşuna katıldı. Disk atmada Bursa rekoru kırdı. Akınspor’da ve Bursa karmasında oynadı, kaptanlık yaptı.

Futbol yaşamını bir yıl kadar da Fenerbahçe’de sürdürdü. Spor dünyasında “Bomba Şeref” adıyla ün saldı. 1948’de aktif spordan ayrıldı ise de tümüyle kopmadı, Akınspor’da baş kaptanlık ve atletizm hakemliği yaptı.

Atletizm hakemliğini de yürüttü. Disk atma Bursa rekorunu kırdı. Bu rekor ancak 1960’lardaegale edildi. Güreş başta olmak üzere birçok spor dallarında idarecilik yaptı. Kendi atı ile at yarışlarına katıldı.

1950 senesinde Bursa Atatürk Stadı’nın resmi açılış karşılaşmasında yine kaptan olarak Akınspor’un başında çıktı.

Şeref Kazıklı’nın spor dünyasında ayrı bir yeri vardı. İstanbul’daki kulüplerinde oynayan futbolcularla bağı vardı. Fenerbahçe’de oynayan Samim Var’la Fenerbahçe’nin Bursa’da yapacakları maçları konusunda görüşüyorlardı.

Kısaca Samim Var’ı tanıyalım.1925 yılında doğan Samim Var, Fenerbahçe Genç Takımı Fenerbahçe Kulübü ve Adaletspor’da oynadı. Fenerbahçe Spor Kulübü’nde 1943-1951 yıllarında 212 maçta forma giydi. Bu maçlarda 33 gol attı. 1952 yılında futbolu bırakarak spor yazarlığı yaptı. Türkiye Spor Yazarları Derneğinin kurulması için çalıştı. Bu deneğin 4. Genel Başkanlığı görevine getirildi (1972-1975). Uluslararası Spor Yazarları Birliği AIPS Yönetim Kurulu’na seçildi. Spor yazarı olarak çalıştığı dönemde ödüller aldı. Samim Var 1976 yılında vefat etti.

Bursa’nın ilk spor gazetesi olan Spor Haberlerini yayımladı.

Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) girdi, bu partinin il yönetim kurulunda görev aldı. Kasaplar derneği ile Esnaf ve Sanatkârlar Kefalet Kooperatifi’nde başkanlık yaptı. Bursa Dağ Sporları Kulübü, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası üyeliklerinde bulundu.

İlk olarak 1953 yılında Almanya’ya kendi arabası ile gitti ve gördüklerini Ant gazetesinde yazdı.
Babası ile et müteahhitliği yaptılar. Marmara Bölgesi’ndeki askeri birliklere et veriyorlardı. 1958 yılındaki büyük enflasyondan dolayı çok büyük paralar kaybettiler. 1958 yılında babasının ölümünden sonra İstanbul’a taşındı ve Ankara’daki bir ofis tutup Fransa’ya bağırsak ihraç etmeye başladı. 1960 ihtilalinde sınırlar kapanınca TIR’lar çıkamadığı için yüksek tazminat ödedi.

Okuldan iyi Almanca bildiği için ilk işçi kafilesi ile Almanya’ya gitti. Daha ilk günlerde bir Alman Şefin bir Türk işçiye bağırdığını duyup, Almanca sert bir şekilde müdahale edince firma onu Tercüman olarak atadı. Daha sonra Bertelsmann ve Kammerich Werke firmalarında Tercümanlık yaptı. Firmanın isteği üzerine Zonguldak tan 40 kişi ve Iğdır’dan onlarca kişi getirdi. Bu yüzden bölgede çok sevildi ve sayıldı. Oğlu Akın KAZIKLI ile danışmanlık, tercümanlık ve Charter Uçak ve turizm şirketlerini yönetti. Birçok ilklere imza attılar. Bielefeld TÜRKSPOR‘un kuruluşuna önderlik etti.

4 Nisan 1978’de bir gezi sırasında Romanya’nın Köstence kentinde rahatsızlanarak öldü. Cenazesi Bursa’ya getirildi ve Pınarbaşı mezarlığında defnedildi.

KAYNAKÇA

Akın Kazıklı
Akkılıç, Yılmaz, Bursa’da Yakın Zamanlar, Bursa-2006
Ant
Ayhan, Enver-Uzoğuz, Ayhan, Hey Gidi Günler Hey, Bursa-1978
Ayhan, Enver-Uzoğuz, Ayhan, Spor Dünyamız, Bursa-1982
Bursa Ansiklopedisi
Hakimiyet Milletindir
Kemankaş, İsmail Kemal, Gazi’nin Stadyumu Bursa’da Futbolun Doğuşu ve Yayılış Öyküsü (1912-2018), Bursa-2019
Yeni Ant

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Ekrem Hayri PEKER

Kimya mühendisi, araştırmacı, yazar. Bursa Mustafakemalpaşa’da (1954) doğdu. Anadolu Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümü mezunu. TUBİTAK veri tabanına kayıtlı “Teknoloji tabanlı Başlangıç Firmalarına Özel İş Geliştirme” mentörü, C Grubu iş Güvenliği uzmanı olarak Nano kimyasalların tekstil materyallerine uygulamalar konusunda üniversitelerde konferanslar verdi. Yayınlanmış kitaplarından bazıları: "Kuşçubaşı Hacı Sami Bey", "Özbek Mektupları", "Yeşim Taşı - Ön Türkler ve Türk Tarihinden Kesitler", "Kafkasya'dan Anadolu'ya - Zekeriya Efendi". Belgeseltarih.com kurucu ortağı ve yazarıdır. E-Posta: [email protected]