Fatih Sultan Mehmet’ten: “Bursa kadısına fermanımdır’’ |
Yeşil semtinde, Osmanlı kültürünü de diğer yerleşim merkezlerine göre daha fazla hissedersiniz. Yeşil Türbesi’nin görkemli duruşu; hemen karşısında ondan gözlerini ayırmayan, sanki onun manevi koruyucusuymuş gibi duran Yeşil Cami ve Setbaşı’na bakan yönünde Türk İslam Eserleri Müzesi…
Türk İslam Eserleri Müzesi, Türkiye’nin en eski müzelerinden biri. Bu nedenle çok kıymetli Osmanlı eserlerine ev sahipliği yapıyor. Sık sık gezip gördüğüm bu müzede, beni bile heyecanlandıran çok değerli eserler bulunuyor. Şimdi onlardan birini konu edeceğim. Vitrinde duran Fatih Sultan Mehmet’e ait fermanı gördüğümde, gözlerime inanamadım. Bu değerli tarihi eseri dakikalarca seyrettim ve o dönemlerdeki Bursa şehrini; sosyal yapısını, kültürel hayatını, kısacası Bursa’yı merak ettim. Yeşil Müzesi’ni gezdikçe, bu merakımı gidermeye çalıştım. Çünkü o dönemleri anlatabilecek çok önemli tarihi eserlerin olduğunu gördüm. Az da olsa yeterli bilgi aldığıma inandım.
Fatih Sultan Mehmet’e ait fermanın içeriğine bakalım: Bursa’daki dervişlerin, su ihtiyaçları için Yıldırım Beyazıt İmareti’nden bir parmak su istedikleri ve bundan önceki Bursa Kadısı Mevlana Şemsettin’e bildirilmiştir. Fermanda adı geçen şeyh; Abdüllatif Kutsi, Osmanlı dönemi tasavvuf hayatının önemli şahsiyetlerinden birisidir.
Fatih Sultan Mehmet’e ait bu fermanın kaydı, kadıların devlet merkezi ile yaptıkları resmi yazışmaları kaydettikleri şer’iye sicillerinde mevcuttur. Ferman; miladi 1458, hicri 863 tarihinde yazılmıştır.
Bursa’yı ilgilendiren fermanın başka bir eşi yok. Sanmayın ki, her yerde düzinelerce bulunur. Fatih Sultan Mehmet Han, Bursa için ferman buyurmuş, elden ne gelir. Ferman padişahınsa, müzeler sizindir. İşte ferman, işte müze, bundan gayrı iş düzüyor size!..
Fermanın Özellikleri: En: 14,8 cm, Boy: 36,7 cm, Krem renkli kağıt üzerine siyah ve yaldızlı mürekkep ile yazılmıştır. En üstte Fatih Sultan Mehmet’in tuğrası bulunmaktadır. 13 satırdır. Divan-ı Hat ile yazılmıştır. Yazılış tarihi: 1458
e Yenbest fazlı ve’l-yakin mevlana Şemseddin
el-hakim be-Bursa tevki’-i şerif vasıl olacak
Bilesiz ki, anda mahruse-i Bursa’da mehrum Şeyh Abdüllatif mezarında mücavir olan dervişlerin Suya zaruretleri var imiş. Sabikan Bursa kadısı Mevlana Muhyiddin üzerine varup nazırdan ve gayrından teftiş etmiş merhum mağfurun-Leh dedem Beyazıt Hüdavengidar-tabe serahü imaretinin suyundan yakın olmağın bir parmak su taleb etmişleri imiş. Bu üzere mezkur Mevlana Muhyiddin kapuma mektup göndermiş. Öyle olsa ben dahi buyurdum ki ol dervişler merhum Beyazid Hüdavengidar imareti suyundan bir parmak miktarı su alalar. Hacetleri deva ola amma bir parmaktan ziyade alup imaretlere zarar gelmehi olacak olursa men idesiz, ziyade aldırmayasız, deyu mektub-i şerif mazmunuyla amel olduktan sonra geru ol dervişlerin ellerinde temessuk ola; alamet-i şerif itimad kılasız.
Tahriren fi evveli Muharrem sene selase ve sittine
EDİRNE