İdama Mahkûm edilen Gedikler Köyü’nden Deli Mehmet

Osmanlı Arşivinde bulduğumuz iki vesika, Osmanlı döneminde Adranos kazası’na günümüzde ise Büyükorhan ilçesine bağlı Gedikler Köyü’nde yaşanan bir cinayetten ve katilin idama mahkum olmasından bahseder.

Vesikaları çözüp yazıya geçirdiğimiz süreçte İstanbul Üniversitesinin yayımlamış olduğu II.Abdülhamid Han fotoğrafları arasında bir fotoğrafa rastladım. Fotoğrafın altında “Adranos karyeli Ömer’in katili olub idam cezasıyla mahkum, karye-i mezkûreli Deli Mehmed bin Hüseyin” yazıyordu. Her ne kadar fotoğraf altında Gedikler köyü yazmayıp Adranos karyeli şeklinde yazsa da bu fotoğraftaki şahıs, benim hazırlamış olduğum yazıda adı geçen ve cinayeti işleyip idama mahkum olmuş Gedikler köyü’nden Deli Mehmet’ti. Böylece yazının vesika görseli yanında fotoğraf görseli de ortaya çıkmış oldu.

Adranos karyeli Ömer’in katili olub idam cezasıyla mahkum, karye-i mezkûreli Deli Mehmed bin Hüseyin.

II.Abdülhamid’in fotoğraf albümünde yer alan bu siyah-beyaz fotoğrafın kaydında çekim tarihi bulunmuyor. Tahminen Deli Mehmet’in idama mahkum olduğu 1875 yılında çekilen bu fotoğraf, Osmanlı döneminde genel anlamda Orhaneli, Harmancık, Keles, Büyükorhan ve çevresini kapsayan Adranos Kazası’nı (Dağ yöresini) ilgilendiren ve Dağ yöresiyle ilgili şu ana kadar tespit ettiğimiz en eski fotoğraftır.

Osmanlı Arşivinde bulunan vesikalara göre hadise, 1873 yılında Adranos Kazası’nın Gedikler köyü’nde yaşanmıştır.

Vesikalara göre; Topaloğlu Deli Mehmet, aynı köyden Kara Hüseyin oğlu Ömer’in sığır damını açıp içine soktuğu hayvanlarına damdaki arpa ve samanı yedirmiştir. Bu durum üzerine Ömer’in eşi Şerife Zeynep, köy muhtarına şikayette bulunmuş ve ardından Deli Mehmet hapsedilmiştir. Aradan geçen zaman içinde Deli Mehmet, intikam almak için fırsat kollamaya başlamıştır.

Hicri 15 Şaban 1290- Miladi 8 Ekim 1873 tarihinde Salı günü saat sekiz sularında Ömer, eşiyle beraber köye yarım saat mesafedeki bağından evine gelirken, “Dolayı Tarlası” adı verilen yere geldiklerinde önlerine hasmı Deli Mehmet çıkmıştır. Deli Mehmet, çalı arasından ansızın çıkarak Ömer’e tüfekle ateş etmiş fakat isabet ettirememiş, ardından hücum edip tabancasını çekerek ateş etmiş ve Ömer’i sol memesi altından vurarak öldürmüştür. Yakalanan Deli Mehmet, suçunu inkar etmişse de köyden Eminoğlu Ali, Zeynepoğlu Mehmet, Mahmut, Mehmet ve Hasan oğlu İbrahim, onun suçlu ve katil olduğuna şahitlik ederek şikayetçi olmuşlardır. Mahkeme olunmuş, maktul Ömer’in eşi Şerife Zeynep, affa ve sulha yanaşmamıştır. İki yıl süren mahkeme sonrasında taammüden adam öldüren ve katil olan Deli Mehmet, kısas cezası uygulanarak idama mahkûm edilmiştir.

Ömer Faruk Dinçel

Kaynakça:

Osmanlı Arşivi. İ.DA. 16-661. Hicri 4 Rebiülahir 1292-Miladi 10 Mayıs 1875
Osmanlı Arşivi. İ.DA. 16-661. Hicri 20 Rebiülahir 1292-Miladi 26 Mayıs 1875
http://katalog.istanbul.edu.tr

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Ömer Faruk DİNÇEL

Ömer Faruk DİNÇEL Bursa’nın Harmancık İlçesi’nin Karaca Mahallesinden olan Ömer Faruk Dinçel; 1971 yılında Bursa’nın Mustafakemalpaşa İlçesinde doğdu. Tavşanlı ve Orhaneli’de Tarih Öğretmeni olarak görev yaptı. 2015 yılında Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Bilim Dalında Yüksek Lisansını tamamladı. Bursa’da Tarih Öğretmeni olarak görev yapmakta olan yazarın bugüne kadar çeşitli dergi ve gazetelerde yayımlanmış araştırma yazıları ile 22 adet basılmış kitabı bulunmaktadır. E-posta: [email protected]