İstanbul işgal altında…
İttihat ve Terakki liderleri yurt dışına kaçmış, Mondros Ateşkes Anlaşması hükümleri, haksız-hukuksuz yere memleketin dört bir köşesini işgal için suiistimal ediliyor.
İşgalciler Osmanlı ordusunu da terhis etmişler ama bir türlü rahata erememişlerdi. Her an bir yerlerden mukavemet patlak verebilirdi.
Yazar Tayfun Çavuşoğlu anlatıyor:
İngiltere’nin askeri istihbarat müdürü tarafından hazırlanan ve doğrudan Dışişleri Bakanlığı’na gönderilen raporda ise; İttihatçılar’ın İstanbul’da hâlen aktif hâlde bulundukları belirtiliyordu.
İtilaf güçleri, İstanbul Hükümeti’nin etkisi, mütareke basınında yer alan İttihatçı karşıtlığının her geçen gün daha da körüklenmesi ve İtilaf Devletlerinin aralarında Osmanlı topraklarını işgal etme yarışına girmeleri gibi çeşitli nedenler sonucu İstanbul ve çevresinde baskılarını arttırmaya başladılar.
Daha sonra gün yüzüne çıkan İngiliz gizli belgelerine göre; gizli servis elemanı Yüzbaşı Hoyland, Istanbul’daki İngiliz Gizli Servis Başkanlığı’na verdiği raporda, 35 kişinin görevlerinden uzaklaştırılarak İstanbul dışına sürülmesini istemişti.
28 Şubat 1919’da Istanbul’daki Ingiliz İstihbarat Başkanlığı’na verilen bu rapor 12 Nisan 1919’da Londra’ya gönderildi.
Listede bulunan 35 isim içerisinde Mustafa Kemal ve yaveri Cevat Abbas’a ilave olarak, o sırada Osmanlı devleti Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Savunma Bakanlığı Müsteşarı Albay İsmet İnönü, Kazım Karabekir Paşa, Halil Kut Paşa, Albay Ali Çetinkaya da vardı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları tedirgindiler, tutuklanabileceklerini düşünüyorlardı, ama haklarında böyle bir resmi rapor yazıldığını herhalde tahmin etmiyorlardı.
İngilizler Hoyland’in raporunu hayata geçirselerdi, örneğin o sırada Mustafa Kemal tutuklanıp Malta’ya sürülseydi, tarihin akışı değişebilirdi.