İznik’te Çekilen Filmler

Ekrem Hayri PEKER /

İznik’te 1940 lı yıllardan itibaren Sosyal Faaliyet standartları sadece sinema Salonlarıyla sınırlı kalmamıştır. Kenttin bağrından hala popülerliğini kaybetmeyen Halil Ergün gibi bir oyuncu çıkmış ve bu sayede birçok filmlerin de platosu olmuştur.

Halil Ergün

Bursa’nın yetiştirdiği en önemli sanatçılardan birisi olan “Halil Ergün” İznik ilçesinin Müşküle Köyü’nde doğmuştur. 1946 yılında, Bursa’nın İznik ilçesinde doğdu. İlk ve ortaokulu İznik’te okudu. İstanbul Haydarpaşa Lisesi ve Bursa Atatürk Lisesinde okudu, Pertevniyal Lisesi’nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde okudu. Halk Oyuncuları’nda Teneke adlı oyunla profesyonel oldu.

Vasıf Öngören, Mustafa Alabora ve Erdoğan Akduman ile Ankara “Birliği” Sahnesi’ni kurdu. 1974 yılında Yılmaz Güney’in senaryosu olan İzin filmiyle sinemaya başladı.

Adana’da düzenlenen 15. Altın Koza Uluslararası Film Festivali’nde “Yaşam Boyu Onur Ödülü”nü Türk sinemasının diğer ustalarından Halit Refiğ ve Selda Alkor’la birlikte almaya hak kazanan Ergün, Yolda, Mum Kokulu Kadınlar, Yolcu, Mavi Sürgün, 72. Koğuş, Katırcılar, Sis, Kırlangıç Fırtınası, Kırık Bir Aşk Hikâyesi, İzin gibi pek çok filmde de adından söz ettirmeyi başardı.

1987 yılında Erdoğan Tokatlı tarafından çekilen “72.Koğuş” adlı Orhan Kemal’in 1953’te yazdığı öyküden uyarlanan filmde Orhan Kemal rolünü oynadı. Orhan Kemal’in cezaevindeki gözlemlerine dayanan bu öykü Nâzım Hikmet’le beraber kaldığı Bursa Hapishanesinin bir yoksul koğuşundaki mahkûmların yaşamını anlatıyordu. Nâzım Hikmet’in Bursa Hapishanesi’nde 1941’den sonra kaldığı dönemi aktaran 2007 yapımı “Mavi Gözlü Dev” filminde ise odası Nâzım Hikmet’in 1944’te Bursa Hapisanesi’nde yaptığı bir resimden esinlenerek Beykoz’da kurulan bir cezaevi setinde gerçekleştirilebilmiştir.

Halil Ergün güncel politikadan kopmaz. Zaman zaman yerel basında bu konuda habrerler de çıkar.

İznik’te çekilen filmler sırasıyla şöyledir.

KİN: 1957’deçekilen film, İznik’te ilk çekilen filmdir. Yönetmen ve senaristliğini Nejat Saydam’ın yaptığı bu filmin yapımcılığını da Türk Sinemasının ünlü yapımcılarından Süreyya Duru üstlenmişti. Bir toprak davası nedeniyle katil olan bir köylünün (Eşref Kolçak) öyküsünden oluşan bir filimdi. Tabii ki böyle bir olayda doğal olarak var olan karakter oyuncuları da Eşref Kolçak, Pervin Par, Kadir Savun, Ahmet Tarık Tekçe ve Nedret Güvenç tarafından paylaşılıyordu. Ünlü tiyatro oyuncusu Gazanfer Özcan’ında rol aldığı filimde ayrıca; Kemal Ergüvenç ve Mehmet Arslan da rol almıştı.

Filmin müzikleri, o dönemin ünlü türkücülerinden Ahmet Yamacı ve eşi Fatma Türkan Yamacı’nın yanık ezgilerinden oluşuyordu.

O dönemde İznik tam bir kırsal yerleşme yeri olduğundan çekim genelde ara sokaklarda yapılmış olmakla birlikte, bazı sahneleri de “Deliktaş, Topkapı, Doktor Suyu, Beypınarı”nda ve çevresinde çekilmişti. Filmde dönemin ünlü artistlerini buluşturmuştur.

YARIN BİZİMDİR:

Film,1963 yılında çekilmiştir. İznikli Cazgır Pele olarak bilinen Mehmet Tura da rol almıştır. Tamamı İznik’te çekilen “Yarın Bizimdi” filminde belediye seçimleri sırasında yapılan yolsuzlukları ortaya çıkaran bir gazetecinin öyküsünü anlatır.

Filmin yönetmeni Atıf Yılmaz, Oyuncular Eşref Kolçak, Orhan Günşiray, Nilüfer Aydan, Nurhan Nur, Ulvi Uraz, R. Yurdakul, Altan Günbay, Tuncer Necmioğlu ve Hayri Caner’dir

Eser Kemal Tahir ve İlhan Engin’in bir öyküsünden senaryolaştırılmıştır. Filmin müziğini Ruhi Su yapmıştır. 1964’te yapılan 1. Antalya Film Şenliği’nde Ulvi Uraz, en başarılı yardımcı erkek oyuncu ödülünü aldı. Sinema Ekspres dergisinin yazarlar arasında düzenlediği soruşturmada ise yılın beş filmi arasına girdi.

HALK ÇOCUĞU: Film,1964 yılında çekilmiştir. Filmin yönetmeni Memduh Ün’dür. Filmin başrollerini Ayhan Işık, Fatma Girik, Sadettin Erbil, Birsen Menekşeli ve Devlet Devrim paylaşmıştır. Filmin müziğini Fecri Ebcioğlu yapmıştır.

Ülkenin meşhur zenginlerinden Refik Bey vefat etmiş, varisleri akbaba gibi üşüşerek kalan mirasın açıklanması için beklemektedirler. Herkes büyük bir servete kavuşmanın hayaliyle yanıp, tutuşurken Avukat Saadettin Bey’in açıklamasıyla adeta şok olurlar. Çünkü milyoner Refik Bey mirasını kimsenin bilmediği oğlu Ahmet’e (Ayhan Işık) bırakmıştır. Hayal kırıklığına uğrayan akrabalar kendi aralarında planlar yaparak Anadolu’nun küçük bir kasabasında yaşayan Ahmet’in peşine düşerler. Ancak türlü numaralarla kandırıp, mirası elinden almaya çalışan varislerin karşısında akıllı, dürüst, marifetli ve güçlü, adeta cin gibi bir adam vardır.

KARAOĞLAN BAYBORANIN OĞLU: 1966 yılında çekilen bu filmin başrollerini Kartal Tibet, Emel Turgut, Reha Yurdakul ve Hüseyin Peyda paylaşmıştır.

Filmin yönetmeni Suat Yalaz’dır. Karaoğlan, hiç tanımadığı babası Baybora’yı bulmak için sadık adamı Balaban ile Bizans’a gelir. Yolda karşısına Toro adlı bir savaşçı çıkar. Onunla çarpışır. Aslında Toro, Baybora’nın adamıdır. Baybora, Bizans’ı haraca kesen bir serseri kral olmuştur. Karaoğlan, Toro yüzünden Baybora ile dövüşür ve ağır yaralanır. Onu Peder Fokas ve çetesi kurtarır. Fokas ve rahibe Bereni, tedavi ettikleri Karaoğlan’ı Baybora’yı ortadan kaldırmak için kullanmaya karar verirler. Fakat tesadüfler baba oğulu birbirine kavuşturacaktır.

KINALI KEKLİK:1968 yılında çekilen bu filmin yönetmeni Sırrı Gültekin’dir. Filmin başrolleriniTamer Yiğit, Feri Cansel, Hüseyin Baradan, Hulusi Kentmen ve Suna Pekuysal paylaşmıştır.

Film, Osman ile Kezban’ın aşk hikâyesini anlatır. Kezban, Ali Ağa’nın kardeşidir. Aynı köyde yaşadıkları Osman ile aşkları dillere destandır. Osman’ın askerde olduğunu fırsat bilen Ali Ağa, Kezban’ı Beytullah ile nişanlar. Beytullah, İstanbul’da bir pavyonda çalışan eski sevgilisi Jale’yi kullanarak Ali Ağa’nın servetine konmayı tasarlayan bir sahtekârdır. Jale, Ali Ağa ile evlenecek, Ali Ağa’nın tüm varlığını ele geçirerek Beytullah ile kaçacaktır. Fakat Osman’ın askerden dönmesi ve Ali Ağa’nın Beytullah ile

Kezban’ı evlendirmek istemesi plânlarını bozacaktır.

Merhaba

1977 yılında çekilen bu filmin yönetmeni Özcan Arca’dır. Filmin senaristleri arasında Halil Ergün de vardır. Filmin müziğini Melike Demirağ yapmıştır.

Filmin başrollerinde Necla Nazır, Halil Ergün, Gönül Hancı, Ajlan Altuğ ve Kadir Savun paylaşmıştır. Balıkçı recep iznik gölüne tatile gelen zengin ve güzel Gülderen’e âşık olur ama aralarındaki sınıf farkı bir süre sonra aralarını açar.

Şalvar Davası

1983 yılında çekilen filmin yönetmeni Kartal Tibet’tir. Filmin senaryosu Başar Sabuncu’ya aittir. Filmin başrollerini Müjde Ar, Şener Şen, Halil Ergün ve İhsan Yüce paylaşmıştır.

Elif kocasının ölümü ardından, yaşadığı köye döner fakat köydeki tüm kadınlar başta köy ağası olmak üzere tüm erkeklerin zulmü altındadır ve ellerinden hiçbir şey gelmez. Elif kadınları erkeklerin en büyük zaafı olan yatak odası konusunda bilinçlendirir ve örgütler. Kadınlar kendilerine baskı kuran erkekleri yataklarına almayarak yola getirme mücadelesine girerler.

Kırlangıç Fırtınası

1985 yılında gösterime giren Kırlangıç Fırtınası beni çok etkilemiştir. Filmin bazı sahneleri İstanbul’da ayakkabı imalatçılarının bulunduğu ve ayakkabıcı bir yakınımın çalıştığı Gedikpaşa’da çekilmiştir. Bende iz bırkan hüzünlü bir filmdi.

Küçük bir kasabada ailesi ile beraber yaşayan Kemal, İstanbul’a gitmek ister. Baba mesleği olan ayakkabıcılığı burada devam ettirmeyi hayal eder. Ancak babası Kemal’in bu isteğine karşı çıkar. Kasabadan ayrılmayı kafasına koyan Kemal, babasının ikna olmasını bekler. Bu sırada kasabada öğretmenlik yapan Gönül’le birbirlerine âşık olurlar. Bir süre sonra da Kemal’in babası inadından vazgeçer. Kasabadan İstanbul’a göç eden Kemal, hayallerini gerçekleştirmeye çalışacaktır.

Davacı

1986 yılında çekilen bu filmin senaryosunun alındığı eserin yazıldığında İznik Yenişehir ilçesine bağlı bir bucaktır. İznik 1930’da ilçe olmuştur. Bucakta mahkeme yoktur. Mahkeme Yenişehir’dedir. Davacı, Kemal Sunal’ın başrolde oynadığı bir filmdir. Bursa’nın Yenişehir ilçesinde çekilmiştir. Filmde, bir köyde yaşayan iki komşunun aralarındaki dava ve davanın sonuçlanana kadar geçen 7 yıl anlatılmaktadır. Film davaların uzamasını eleştiren bir filmdir.

Film Yenişehir hükümet konağında çekilmiştir. Saat kulesi ve çarşı filmde görülür. Köy sahneleri İznik’in, Yenişehir’e yakın bir köyünde çekilmiştir. Filmin başrollerinde Kemal Sunal, Savaş Yurttaş, Güzin Özipek ve Serra Yılmaz oynamıştır.

Kiraz Çiçek Açıyor (1990)

Yönetmenliğini Yaşar Seriner’in yaptığı filmin çekimi yaklaşık dört yıl sürmüştür. Filmin başrollerini Nur Sürer, Halil Ergün, Bülent Bilgiç ce Menderes Samancılar paylaşmıştır.

Kocası Almanya’ya gidip bir başka kadınla evlenince, köyde terk edilen eski karısı Kiraz (Nur Sürer), fahişelik yapmaya başlar.

Bu sırada Kiraz’ı bu kötü yoldan kurtarmak için temiz yürekli bir adam (Halil Ergün), ona yardımcı olmaya çalışır.

Almanya’daki kocası, iki çocuğuyla bıraktığı karısının fahişelik yaptığını duyunca yurda döner. Kiraz’ı öldürecektir. Oysa Kiraz, yolunu değiştirmiş Halil’in yardımlarıyla doğru yolu seçmiştir.

Musallat 2 Lanet

2011 yılında çekilen bu filmin yönetmeni Alper Mestçi, filmin başrollerini Türkü Turan, Tülay Bursa, Selim Gürata, Zeliha Güney paylaşmıştır. Film, İstanbul ile İznik’te İhsaniye ve Sansarak köylerindeki değişik mekânlarda çekilmiştir.

Tıbba göre insan hafızası 2 yaşından öncesini hatırlayamaz. Ömrümüzün bu dönemi zihnimiz için kapkaranlıktır. Fakat öğretmen Elif (Türkü Turan) hayatının bu karanlık dönemi ile yüzleşmek zorunda; zira kendisine musallat olan tüm sorunların aslında geçmişinden gelen büyük bir hatadan kaynaklandığı ortaya çıkıyor. Ama bu, zamanlaması tamamen yanlış, geri dönüşü olmayan lanetli bir büyüdür. Başka dünyalardan gelen bir varlığın bir çifte musallat olmasını anlatır.

Halil Ergün’ün İznik ve Bursa’da çektiği bazı filmler:

Bir Gün Gideriz
Güllüşah
Unutamadığım
Yasemin
Nisan Bitti
Osmancık
Zincir

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Ekrem Hayri PEKER

Kimya mühendisi, araştırmacı, yazar. Bursa Mustafakemalpaşa’da (1954) doğdu. Anadolu Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümü mezunu. TUBİTAK veri tabanına kayıtlı “Teknoloji tabanlı Başlangıç Firmalarına Özel İş Geliştirme” mentörü, C Grubu iş Güvenliği uzmanı olarak Nano kimyasalların tekstil materyallerine uygulamalar konusunda üniversitelerde konferanslar verdi. Yayınlanmış kitaplarından bazıları: "Kuşçubaşı Hacı Sami Bey", "Özbek Mektupları", "Yeşim Taşı - Ön Türkler ve Türk Tarihinden Kesitler", "Kafkasya'dan Anadolu'ya - Zekeriya Efendi". Belgeseltarih.com kurucu ortağı ve yazarıdır. E-Posta: [email protected]