Mahmud Şevket Paşa’nın Markası Bilinmeyen Otomobili

Uğur Bora YUMAK /

Mahmut Şevket Paşa kimdir?
(1856, Bağdat – 11 Haziran 1913, İstanbul), Osmanlı askeri ve devlet adamı. 31 Mart İsyanı olarak bilinen ayaklanmanın bastırılmasında ve II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesinde rol oynamış, V. Mehmed saltanatında 23 Ocak 1913 – 11 Haziran 1913 tarihleri arasında dört ay on dokuz gün sadrazamlık yapmıştır. 11 Haziran 1913 gününde suikast sonucu öldürülmüştür.

Bu otomobilin içinde Mahmud Şevket Paşa bir tanesi yanağına gelen toplamda vücuduna isabet eden 5 kurşun ile suikaste uğrayarak öldürülmüştür.

11 Haziran 1913 günü İstanbul Muhafızı Cemal Paşa kendisini ziyarete gelip de yöneticilere suikastler düzenlenebileceğini, bu konudaki istihbarat üzerine gereken önemlerin alınmakta olduğunu, yine de yola çıktığında uyanık davranmasının uygun olacağını söylediğinde, Mahmud Şevket Paşa şu cevabı vermiş:
“Adam!.. Iş olacağına varır! Ne yapalım? El hükmü lillah (Tanrının yargısı)!”

Suikast nasıl gerçekleşti?

Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmud Şevket Paşa Harbiye Nezaretindeki çalışmasını bitirmiş otomobili ile Babıali’ye gidiyordu. Solunda başyaveri Eşref, karşısında öteki yaveri Bahriye Yüzbaşısı İbrahim, şoförün yanında ‘ağa’sı uşağı) Kazım Ağa oturuyordu.

Otomobil Harbiye Nezaretinin (bugün Beyazıt’ta İstanbul Üniversitesi merkez binası) büyük kapısından çıkıp Beyazıt meydanına ilerlemişti. Tam Çarşıkapı’ya dönecekti ki, yola bir cenaze alayı çıktı. Az ilerde de bir ‘kira arabası’ (fayton) duruyordu. O dönemde epey dar ve onarılmakta olan yol tıkanmıştı. Biraz daha ötede bulunan, bozulmuş da onarılacakmış izlenimi veren otomobil, geliş gidişi iyice aksatıyordu.
Paşanın otomobili durdu…
Durur durmaz, bozuk gibi görünen otomobilin önündeki sarı pardesülü adam ateş etmeye başladı. Az ilerdeki yıkık duvarın üzerine çıkmış bir adam da aynı anda Paşa’nın otomobilini kurşun yağmuruna tuttu.
Sarı pardesülü suikastçı Paşa’nın otomobiline yaklaşıp üç kurşun daha sıktı. Hemen ardından, arkadaşlarıyla birlikte az ilerdeki otomobile bindi. Otomobil hızla Aksaray yönüne ilerledi, sur dışına çıktı…
Paşa’nın şoförü, sadrazamı Harbiye Nezareti’ne götürdü. Şoförle Eşref Bey kurşun yarası almadan kurtulmuşlardı. Paşa otomobilden alınıp yukarıya taşındı. Askeri doktorlar bedenindeki kurşunları çıkarmaya çalıştılar. Başka doktorlar da çağrıldı… Bütün çabalar sonuçsuz kaldı. Mahmud Şevket Paşa bir saat daha yaşayabildi.

Gelelim otomobil gizemine

Mahmud Şevket Paşa suikastinden sonra otomobil tahkikat için Yıldız Sarayına götürülmüş ve uzun yıllar sarayın depoları yada kapalı kapıları ardında unutulmuş. Devam eden yıllarda kurulan Harbiye askeri müzesinde sergilenmek üzere tekrar gün ışığına çıkarılmış.

Askeri müze yetkilileri tarafından otomobil hakkında şu bilgiler yazılmış. Otomobilin sol tarafındaki plakada karoserinin Avusturya Viyana’da, motorunun ise Almanya Daimler motor şirketinde üretildiği yazıyor. Bu bilgilerin dışında otomobilin markasının yer aldığı bir bilgi yada logo bulunmuyor.

LAFFLY
Otomobilin ön bölümünde Laffly logosu yer alıyor ve bunun otomobilin markası olduğu düşünülüyor fakat otomobilin markası Laffly değil.

Firma 1898 yılında Alexandre Laffly (1859-1937) tarafından kuruldu. Askeri alanda “Laffly” in ana değeri, tüm araziyi ve paletli araçlarla rekabeti artırmak için tasarlanmış, araçları arazi şartlarına uygun hale getiren bir modifikasyon markasıdır.
Laffly tarafından askeri kullanım için araziye uygun hale getirilen araç listesi alt bölümde yer alıyor. Bu araçların tamamı kamyon şasisi üzerine inşa edilmiş modellerdir. Laffly tarihi boyunca hiç bir zaman otomobil üretimi yapmamıştır.

R-15 ~ 4×4 kamyon serisi.
S-15 ~ 2.5 tonluk 6×4/6 kamyon serisi.
S-20 ~ 3,2 tonluk 6×6 kamyon serisi.
S-25 ~ 4 tonluk 6×6 kamyon serisi.
S-35 ~ 5,2 tonluk 6×6 kamyon serisi.
S-45 ~ 12 tonluk 6×6 kamyon serisi.
V-10 ~ 2.5 tonluk 4/6 tekerlekli kamyon serisi.
V-15 ~ 2.5 tonluk 4/6 tekerlekli kamyon serisi.
W-15 ~ 2 tonluk 6×6 kamyon serisi.

Madem öyle Laffly logosu neden var?

Mahmud Şevket Paşa’nın kullanımında olan bu otomobil güvenlik sebebi ile zırhlı imiş. Hiç bir kaynağa dayandırmadığımız tamamen şahsi fikrimiz olarak otomobilin üretildikten sonra Laffly tarafından zırhlandırılmış olması yönündedir. Otomobilin önündeki Laffly logosunda da “Constructeur” kelimesi otomobilin tekrar yapılandırıldığı anlamına geliyor.

Avusturya yapımı otomobil!

Harbiye askeri müzesinde sergilenen ve paşanın suikastinden günümüze kadar kurşun delikleri ile korunmuş bu otomobilin markası için 6 ihtimal var.

Bugüne kadar Avusturya’da seri üretim yapmış otomobillerin markasını araştırdık. Bu markların üretmiş oldukları modellerin görsellerini tek tek inceledik. Bazı modellerin görsellerine ulaşamamış olsakta içlerinden Austro Daimler markasını bir modeli paşanın otomobili ile çok büyük benzerlikler gösteriyor.

Austria Motorenwerke Avusturya
Austro 1913 1914 Avusturya
Austro-Daimler 1899 1934 Avusturya
Austro-Fiat 1907 1936 Avusturya
Austro-Rumpler 1920 1936 Avusturya
Austro-Tatra 1934 1948 Avusturya

Austro Daimler

1899 ile 1934 yılları arasında Alman Daimler motorları kullanan Austro markası Harbiye askeri müzesinde sergilenen Mahmud Şevket Paşanın otomobili ile nereyse aynı otomobiller. Austro Daimler markasının üretmiş olduğu otomobilin model adı ise 28/32 “Kaiserwagen”.
Austro Daimler ile ilgili konuyu biraz daha ilginç hale getirmek istersek Ferdinand Porsche bu markada teknik tasarımcı olarak görev yapmış ve bir çok önemli projeye imza atmıştır:

Her iki otomobilin de büyük benzerlikler gösterdiği şüphesiz ortada. Konu ile ilgili otomobil meraklılarının da görüşlerini sabırsızlıkla bekliyoruz.

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Uğur Bora YUMAK

1982 İzmir doğumlu, Manisa Celal Bayar Üniversitesi'nde Makine ve Eskişehir Anadolu Üniversitesi'nde Uluslararası ilişkiler mezunu. Otomobiller ve tarihçeleri hakkında içerik oluşturuyor. www.ictenyanmali.com blog sayfasının sahibi... eposta: [email protected]