İpekyolu denince akla ilk gelen, bir ticaret yolu olması.  Gizemli yol asırlarca dünya ticaretinde çok önemli rol oynamış. Ancak bu yol, ekonomiden öte,  kültür-sanat ve bilim köprüsüdür aynı zamanda. Medeniyetlerin karşılıklı olarak etkilendiği, beslendiği bir zemin olmuş.

Tarihin sırlarına ulaşmak için bazen uzun yolculuklar yapmak gerekir. İpek Yolu; geçmişi milattan önceki yüzyıllara dayanan bir ticaret yolu olarak bilinir. Çin’den başlayan bun yol kimi karayollarıyla kimi ise deniz yollarıyla farklı coğrafyalara başta ipek ve baharat olmak üzere farklı ticaret mallarını karşılıklı olarak ulaştırmıştır. En çok taşınan mal ipek olduğundan bu yol İpek Yolu adı ile anılagelmiştir.

İpek Yolu dünya ticaret tarihi kadar geçmiş derinliği ne sahip ticaret yoludur. İpek Yolunun ilk güzergâhları Baktriyo yolundan Hindistan’a giderken diğer bir güzergâhı ise, Batı Türkistan’ın güneyin- den geçilip, Taklamakan Çölüne girmeden güneyden veya kuzeyden kat edilerek Doğu Türkistan’a varılırdı. Daha sonra iki güzergâh tekrar birleşip Doyang bölgesine kadar uzanmaktaydı.

Tarih boyunca Orta Asya ile her daim ticaret bağlantıları farklı şekillerde de olsa Varola gelmiştir. Çin ile Avrupa arasında en az Tunç Devrinden bu yana bağlantılar bilinmektedir. İlk dönemlerde madenin elde edilerek işletilmesi konusunda bilgi alışverişinde bulunulmuş, daha sonraları ise ticari mal değişimi suretiyle geliştirilmiştir. Bu sayede farklı kültürler birbirlerini tanıma imkanı bulmuşlardır.

İpek Yolu yalnızca tüccarların değil, aynı zamanda, doğudan batıya ve batıdan doğuya bilgelerin, orduların, fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin aktarıldığı bir yol olmuştur. Yol vasıtasıyla batı doğu kültürünü tanıma imkânı bulmuş, kültür tarihinin gelişimine oldukça önemli katkılar sağlamış, bu vesileyle felsefeler, sanatlar, ahlak, örf ve adetler etkileşim içerisine girmiştir. ‘İpek Yolu’ uzun yıllara sürekli konuşulmasına ve projeler üretilmesine rağmen özellikle 2000’li yılların başından itibaren üzerinde titizlikle durulan ve ciddiyetle ele alınan bir konu olmaya başlamıştır. Öyle ki; günümüzde Unesco başta olmak üzere kültür odaklı uluslararası kuruluşların yanında uluslararası ticaret örgütlerinin de gündemlerinin ilk sıralarında yer almaya başlamış, ‘Kültürler Arası Diyalog’, ‘İpek Yolu Kültür Koridoru’ başlıkları altında komisyonlar oluşturularak uluslararası toplantılar gerçekleştirilmiştir. Mart 2013 yılında yapılan böyle bir toplantıya Bursa Büyükşehir Belediyesi ev sahipliliği yapmış idi.

Son zamanlarda Tarihi İpek yolu ağında yer alan ülkeler arasında işbirliklerinin geliştirilmesine yönelik farklı arayışlar göze çarpmaktadır. Dünya vatandaşlık örgütünün öncülüğünde bu amaçla başlatılan çalışmaların ilk toplantısı 2006 yılında Taşkent şehrinde yapılmış daha sonra sırasıyla Lanzhou, Almata, Pyeongtaek, Shiraz, Graozni, Gaziantep, Yeosu ve Urumçi şehirlerinde gerçekleştirilmiştir.

Son 4 yıldan bu yana aktif olarak bu oluşumda yer alan Bursa Büyükşehir Belediyesi Urumçi’de devraldığı ev sahipliliği bayrağının gereği olarak 2015 yılı toplantılarına ev sahibi olarak diğer ipek yolu şehirlerini ağırladı. 28 ülke ve 48 farklı şehirden 114 belediye başkanı ve yetkililerin yer aldığı katılımcılar, farklı kurum kuruluşlardan gelen yetkililer ve Bursa halkından oluşan dinleyici kitlesiyle birlikte Atatürk Kongre ve Kültür Merkezinde hedefe odaklı toplantılar gerçekleştirildi. 10 yıllık bir geçmişe sahip olan organizasyonun 10. toplantısının ana teması ‘Medeniyetlerin Birlikteliğine Giden Ortak Yolculuk’ olarak belirlendi ve bu doğrultuda bir birinden değerli sunumlar yapıldı, bilgiler ve görüşler paylaşıldı, deneyimler anlatıldı. Unesco’nun İpek Yolunun bir kültür yolu olarak tescil çalışmaları ve bu konudaki gelinen nokta dile getirildi. Turizm anlamında ipek yolu şehirlerinin alt yapılarının güçlendirilmesi bu anlamda işbirliklerinin arttırılması gündeme taşındı. Turizm bağlantılı olarak ekonomik anlamda ipek yolunun farklı alternatif organizasyonlarla daha verimli hale getirilmesi bu konuda özel çalışma gruplarının oluşturulması gibi fikirler tartışıldı. Gençliğe yönelik projeler, farkındalık oluşturma projeleri gibi farklı projeler sunuldu. Tarihi mirasın korunması ve yaşatılmasına yönelik alınması gereken önlemler, çalışmalar konusunda Bursa Büyükşehir Belediyesinin yürüttüğü çalışmalar örnek gösterilerek bu yönde deneyim paylaşımı yapılması kararlaştırıldı. Müzeler konusundaki çalışmalarıyla yurt içi ve yurt dışında iyi bir noktada yer alan Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin ‘İpek Yolu Müzeler Birliği’ kurulmasına yönelik önerisi kabul edilerek sonuç bildirgesine konuldu. Özellik- le kısa zaman diliminde yapılan toplantılar ve sonuçları açısında bakıldığında Bursa birçok önemli konunun karara bağlandığı her açıdan verimli geçen Uluslararası bir toplantıya ev sahipliliğini başarıyla gerçekleştirmiş oldu. İpek yolu formunda Bursa’nın katkısıyla alınan kararlarla çıta biraz daha yükselmiş oldu. Sonuç olarak İpek Yolu’nun gerek ticari ve gerekse kültürel anlamda geçmişte olduğu gibi günümüz dünyasında da önemini ve stratejik değerini koruduğu bir kez daha anlaşılmış oldu.

Gündem16 Dergisi, Aralık 2015