Osmanlı Döneminden Emanet: Bursa Büyükşehir Müzeleri Koleksiyonundaki Destimal-i Şerifler

Fikret ALKAN /

Bu Yazıda - Konu İçi Ara Başlıklar

Destimal-i Şerif ve Önemi
Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzelerinde Bulunan Destimal-i Şerifler
Değerlendirme ve Sonuç
KAYNAKÇA
- - Fikret ALKAN

Uzm. Sanat Tarihçi Fikret ALKAN
Bursa Büyükşehir Belediyesi, fikretalkan@gmail.com,0000-0002-6248-0287
Prof. Dr. Ayşegül KOYUNCU OKCA
Pamukkale Üniversitesi, aysegulkoyuncu@pau.edu.tr,0000-0003-1060-0280

Türk Giyim Kuşam ve Süsleme Sözlüğünde destimal; köylerde kadınların başlarına sardıkları nakışlı peştamal (Koçu, 1967: 733) olarak tanımlanmaktadır. Farsça bir kelime olan (Diker, 2015: 173) destimal (destmal veya destemal) dest (el) ve (māl) kelimelerinin birleşmesi ile oluşur (https://www.nisanyansozluk.com/kelime/destimal, Erişim Tarihi: 10.11.2024). Kutsal Emanetleri ziyarete gelen Osmanlı Dönemindeki devlet erkânına ziyaretleri anısına hediye edilen mendil anlamında kullanılır (Diker, 2015: 173). Dest el, mal ise silen, ovan şey anlamına gelir. Bu yüzden “el ve yüz silmeye yarayan mendil, yağlık, peşkir, vb. şeyler” olarak literatürde yer almaktadır. Ayrıca Hırka-i Saadet ziyaretlerinde dağıtılan ince tülbentleri ifade etmek için de kullanılır. Bu mendillerin özelliği kişinin vefatında yüzüne ve göğsüne örtülmesi (Küçükaşçı, 2015: 406) ile de bilinir. Hz. Muhammed ile ilişkili eşyalara kutsal, temiz anlamına gelen şerif kelimesi eklenir. Destimal-i şerif; geçmişte pamuk, keten ve ham ipekten çok sık olarak dokunurdu. Hediyelik olanları dokunurken veya sonradan ipek ve sırma ile hediye edilecek kişiye göre üzerine âşıkāne veya dindârâne mısrâlar, çeşitli nakışlar işlenirdi (https://www.islamveihsan.com/destimal-i-serif-nedir.html., Erişim Tarihi: 10.11.2024).

Bu çalışmanın amacı, Türk-İslam kültüründe önemli bir yer tutan destimal-i şerifleri tanıtmak, bu kültür içerisindeki yeri ve önemini vurgulamak, müze kurumlarında destimal-i şeriflerin korunması, tanıtılması ve geleneğin devam etmesi adına yapılan çalışmaları örneklendirmek ve geleceğe taşınmasına aracı olmaktır. Çalışmanın gerçekleşmesi için literatür taraması yapılmış, müze yetkilileri ile görüşülmüş, fotoğraflar ile metin kısmı desteklenmiş ve geleneğin devamına ilişkin örnekler verilmiştir.

Destimal-i Şerif ve Önemi

Topkapı Sarayı üçüncü avlusunda Enderun Meydanı’nın kuzeybatı köşesinde yer alan odaya Mukaddes Emanetler Dairesi adı verilmiştir (Bkz. Görsel: 1). Fatih Sultan Mehmet zamanında kurulduğu bilinen 552 m²’lik odaya zaman içinde çok sayıda onarım ve eklemeler yapılmıştır (Küçükaşçı, 2015: 403). 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı Dönemi kaynaklarında Hırka-i Saadet Odası olarak geçen daire, 19. yüzyıl başlarında bazı kaynaklarda daireyi ridâ-yı şerif beyt-i münîfi” ve “hırka-i saâdet beyt-i mebrûkesi” gibi ifadeler ile tanımlanmıştır (Bozkurt ve Yavaş, 2020: 112). Bu odaya “Hırka-i Saadet” veya “Emânât-ı Mukaddese Dairesi” de denilmiştir (Bkz. Görsel: 2). III. Murat döneminden (salt. 1574-1595) hilafetin kaldırılmasına değin padişahların en önemli ibadet ve merasim alanı olan daire, II. Mahmut döneminde (salt. 1808-1839) tamamen mukaddes emanetlere tahsis edilmiştir. Burada günün her saati Kur’an-ı Kerim okunması geleneği, günümüzde de sürdürülmektedir (Küçükaşçı, 2015:404).

Görsel 1: Topkapı Sarayı Kutsal Emanetler Dairesi, (https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/topkapi-sarayinin-hirka-i-saadet-dairesi-ramazan-ayinda-ziyaretcilerini-bekliyor/2204279, Erişim Tarihi: 10.11.2024)

Görsel 2: Kutsal Emanetler Dairesi Planı (Bozkut ve Yavaş, 2020: 112)

Ramazan ayının on ikinci günü hazırlıklarına başlanan Hırka-i Saadet Dairesi ziyareti için oda; gülsuyu ile yıkanır, amber ve öd vb. güzel kokular ile tütsülenir törene hazırlanırdı. Ramazan aynının on beşinci gününde ise başta padişah olmak üzere devlet protokolü rütbe ve kıdem sırasına göre kendilerine gönderilen davetiyeler ile daireyi ziyarete gelir, öğlen namazından sonra tören başlatılırdı. Akşama kadar devam edecek olan Kuran-ı Kerim tilaveti ile padişahın başlattığı törende hırka-i saadet ziyaret edilirdi. Altın çekmeceli özel muhafazasından kadife-ipek bohçalar içinde sarılı Hırka-i Saadet’in üzerine konan tülbentler ziyaret sırasında edep ile öpülür, sonrasında kendilerine takdim edilen bu değerli hediye ömürleri boyunca fes ya da sarıklarının içinde baş üstünde saklanırdı. Ziyaretin sonunda Hırka-i Saadet gelecek ramazan ayına kadar açılmamak üzere yine sultan tarafından yerine konulurdu (Küçükaşçı, 2015: 405-406). Ancak Sultan Reşad Dönemi’nde (salt. 1909-1918) destimal-i şeriflerin hırkaya değil, bohçaya sürülerek ziyaretçilere takdimi yapılmış, böylece hırkanın korunması ön plana alınmıştır (Ertuğ, 1998: 43). Hırka-i Saadet ziyaretinden sonra destimal-i şerif dağıtılması, Yavuz Sultan Selim’den son Osmanlı Dönemi Padişahı 6. Mehmet Vahdettin’e sürdürülmüştür (Arık, 2000: 70).

19.yüzyıldan sonra, Hırka-i Saadet Dairesi ziyaretçilerine hediye edilmek için ortasında ve kenarlarında beyitler yazılı kalıptan kumaşa baskı yapılmış destimal-i şeriflerin saklanması, bu amaç için ayrılmış Destimal Odası’nda gerçekleştirilmiştir. Mukaddes emanetlerin önemli bir bölümü günümüzde bu odada halen muhafaza edilmektedir (Bozkurt ve Yavaş, 2020: 113).

Destimal-i şeriflerin üretimi ramazan ayına iki ay kala kumaş topları şeklinde gelen tülbentlerin Destimal Odası’nın alt katında saklanmaya başlar. Baskı için kullanılacak siyah renk boya kaynatılarak hazırlanır, kumaşlar belirli ölçülerde aynı ebatlarda kare şeklinde kesilir. Beş parçadan oluşan kalıpların kumaşa basılması işleminde öncelik orta baskıya verilir. Sonrasında baskı boyalarının kurumaları için Enderun meydanında asılarak kurumaya bırakılır. Destimal-i şerifler, geleneksel teknikler ile deniz suyunda yıkanır, bu işlem bir hafta kadar devam ederdi. Deniz suyunda yıkanan destimal-i şerifler, sıkıldıktan sonra iplerde kurutulur, ütülenir, iki kulplu hasır sepetler ile Destimal Odası’na götürülerek ziyaret gününde gülsuyu serpilerek ziyaretçilere hediye edilmeye hazır hale getirilmesi ile üretim süreci de tamamlanmış olurdu (Arık, 2000: 70). Günümüze değin üç farklı destimal-i şerif çeşidine rastlanmıştır (Küçükaşçı, 2015: 406).

Destimallere ait baskı kalıpları ise genellikle ıhlamur ağacından yapılıp, yazıların zeminleri oyularak hazırlanmışlardır. Kalıpların otuz beş adet örneği Topkapı Sarayı Silâhtar Hazinesi’ne kayıtlı olarak saklanmaktadır. Çoğunlukla talik, sülüs veya celî sülüs yazı çeşitleri tercih edilmiştir. Baskı kalıplarının şekilleri de çeşitlilik göstermektedir. Yuvarlak, dikdörtgen, kenarları hafif yuvarlatılmış üçgen veya kare formlar, kalıplar için kullanılmıştır. Form türleri, kumaşın tipi ve basılan yere göre değerlendirilerek farklı geometrilerde hazırlanmaktadır (Soysaldı ve Kabalcı, 2019).

Günümüzde Hırka-i Saadet Dairesi’ni ziyaret ve destimal geleneği, devlet erkânı tarafından sürdürülmektedir (https://www.yirmidort.tv/gundem/cumhurbaskani-erdogan-hirka-i-saadeti-ziyaret-etti-destimal-torenine-katildi-170785, Erişim Tarihi: 10.11.2024).

Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzelerinde Bulunan Destimal-i Şerifler

Bursa Büyükşehir Belediyesi, kentin tarihi ve kültürel mirasını korumak, tanıtmak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacı ile müzeler açmaktadır. Bu müzelerin her biri, kentin bir başka değerini ön plana çıkartarak, kentin tarih ve kültür birikimine katkı sağlarken, aynı zamanda kentin ortak hafızası konumuna gelmişlerdir. Artık bir bilim dalı olarak kabul edilen müzeciliğin günümüzde geldiği nokta da; demokratik yapıda, toplumla bağ kuran, koleksiyonunu araştıran, açıklayan, bunları eğitim ve iletişim amaçlarıyla da kullanan, kendisindeki eserleri kültür birikiminin bir parçası olarak koruyan ve sunan kurumlar oluşturmalarıdır (Koyuncu Okca ve Alkan, 2024: 307). Böylece müzeler, yaşayan interaktif mekânlar olarak ziyaretçileri ile tarihsel ve kültürel ölçekte derin bağ kurarken, karşılıklı aktarım yapabilmekte ve bu durum kültür aktarımının daha sağlıklı bir biçimde taşınmasına olanak tanımaktadır.

Bu bağlamda Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzeleri de çağdaş müzecilik anlayışı içinde ziyaret edilmektedir. On müze ve bir sanat galerisi ile toplam on bir birimden oluşan yapılanma, Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı Müzeler Şube Müdürlüğü bünyesinde yer almaktadır (https://www.bursamuze.com/muzeler, Erişim Tarihi: 10.11.2024). Bursa Müze marka ismi altında birleşen müzelerin içinde; Türkiye’nin ilk kent müzelerinden Bursa Kent Müzesi (Alkan ve Koyuncu Okca, 2022: 1353), Cumhuriyet’in endüstri mirasının tanıtıldığı Merinos Tekstil Sanayi Müzesi, Merinos Enerji Müzesi, Türkiye’nin ilk ve tek Karagöz Müzesi, Osmanlı Dönemi sultanlarından Mustafa Kemal Atatürk’e değin kullanılmış Hünkâr Köşkü Müzesi, göçmen kültürlerin birleşerek zengin bir birikim oluşturduğu, Bursa’nın göç tarihinin anlatıldığı Bursa Göç Tarihi Müzesi, Osmanlı Döneminin erken dönemlerinde vakıflarla büyüyen bir kentin nasıl geliştiğini anlatan Bursa Vakıf Kültürü Müzesi, el yazmalarından Dede Korkut hikâyelerine uzanan Muradiye El Yazmaları Müzesi, Bursa’nın günümüzden 8.500 yıl öncesine ulaşan tarihini gözler önüne seren Aktopraklık Höyük Arkeopark ve Açık Hava Müzesi, tasavvuf kültürünün Mevlevîhâne semahlarında birleştiği Bursa Mevlevîhânesi ve Müzesi, Bursa kültürünü anlatan bir Osmanlı Dönemi konağı: Bursa Yaşam Kültürü Müzesi ile şehrin zindanlarının dijital bir galeriye dönüşmesi ile oluşan Zindankapı Çağdaş Sanat Galerisi ile müzecilik hizmetleri (Bkz. Görsel: 3-4-5-6) yoğun bir şekilde sürdürülmektedir (Alkan ve Koyuncu Okca, 2023: 1296-1305; https://www.bursamuze.com/muzeler, Erişim Tarihi: 10.11.2024).

Görsel 3-4: Bursa Kent Müzesi Dış Görünümü ve Bursa Vakıf Kültürü Müzesi Girişi (Bursa Müze Arşivi, 2022 ve Ayşegül Koyuncu Okca Arşivi, 2024)

Görsel 5-6: Muradiye El Yazmaları Müzesi ve Bursa Mevlevîhânesi Semahane Bölümü, Bursa Müze Arşivi, 2023 ve Fikret Alkan Arşivi, 2024)

Yukarıdaki satırlarda bahsedilen müzeler, kendi ihtisas alanlarında koleksiyonlara sahiptirler. Bu koleksiyonlar müzelere üç farklı yol ile kazandırılmaktadır: Bağış, satın alma ve devir (Çevik ve Alkan, 2016: 577). Bu eser kazanım yolları isimlerinden de anlaşılmaktadır. Koleksiyonlarında destimal-i şerif barındıran müzeler bu yollardan biri ya da birden fazlasıyla müze envanterine geçmiştir.

Destimal-i şeriflerin ortak noktaları da bulunmaktadır. Tamamı pamuklu malzemeden üretilmiş kumaşlar ile yaklaşık 60×60 cm ile 70×70 cm ölçüsünde karelerden oluşmaktadırlar. Hepsi bağış yolu ile müzeye kazandırılmıştır. Üzerlerindeki Osmanlıca baskı yazılar, ortada ve kenar kısımlarda bulunup, Hz. Peygamber’i öven beyitlerden medyana gelmektedir.

Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzelerine ilk gelen destimal-i şerif, bağış yolu ile sağlanmıştır. 2013 yılında Bursa Kent Müzesi’nde yaklaşık bir yıl süre ile izlenime açılan “Bosna’dan Bursa’ya Çengiç Beyleri Sergisi” (https://www.bursa.bel.tr/haber/500-yillik-bosnadan-bursaya-cengic-beyleri-sergisi-14626, Erişim Tarihi: 10.11.2024) hazırlıkları sırasında eserler arasında bulunan bir barutluğun temizlenmesi sırasında içinden çıkan ilk bakışta bir bez parçası olarak görülen destimal-i şerif, Çengiç Beyleri Sergisi bağışçısı Leyla İlova tarafından Bursa Kent Müzesi’ne bağışlanmıştır (https://www.bursa.bel.tr/haber/destmal-i-serif-bursa-kent-muzesinde-17314, Erişim Tarihi: 10.11.2024). Günümüzde müze deposunda muhafaza edilip, ramazan ayları münasebeti ile izlenime açılmaktadır. Kent Müzesi’ndeki eser kondisyon bakımından çok küçük parça kayıpları ve sararmaları bulunsa da iyi durumdadır (Bkz. Görsel: 7).

Görsel 7: Bursa Kent Müzesi’nde Bulunan Destimal-i Şerif (https://www.bursa.bel.tr/haber/destmal-i-serif-bursa-kent-muzesinde-17314, Erişim Tarihi: 10.11.2024)

Destimalin kenarlarında:

Hırka-i Hazreti Fahri Resule
Atlas-ı çarh olamaz pay-endaz
Yüz sürüp zeyline takbîl iderek
Kıl şefî’ Ümem’e arz-ı niyaz.

Anlamı: Hazreti Peygamberin hırkasını atlas kumaş içine alamaz, O hırkaya yüz sür ve üstünden öperek, insanlığa şefaat dile.

Orta yerinde “O Hazreti Peygamber hidayet rehberidir. Biz onunla bu hidayete erdik. Ona salat ve selam getirin,” duası yer almaktadır.

Vakıf Kültürü Müzesi’nde bulunan destimal-i şerifin müzeye geliş yolu belli değildir. Eser, müzenin girişinde destimal-i şerif önemini belirten bir açıklama yazısı ile birlikte ahşap, camlı bir vitrinde sergilenmektedir. Vakıf Kültürü Müzesi’nde bulunan eserde nokta şeklinde parça kayıpları yer yer sararmalar ve kurumalar bulunmakta olup, kondisyonu iyi durumdadır (Bkz. Görsel: 8-9).

Destimalin Kenarlarında:

Hırkâ-i Pâk-i Rasûl’e mesh olunmuş destimâl (Resul’ün temiz hırkasına sürünmüş olan destimal)
Bûy-i feyz ihsan ider pirâhen-i Yûsuf misâl (Yusuf’un gömleği gibi etrafa feyz kokuları bağışlar)

Satırları yer alırken, ortasında:

Nûrü’l Hüdâ nilnâ bihi tekrîmâ (O doğru yola götüren ışıktır, O’nunla büyük bir yüceliğe eriştik)
Sallû aleyhi ve sellimû teslîmâ (O’na destek olun ve tam bir bağlılık gösterin) ifadeleri yazılıdır.

Görsel 8-9: Bursa Vakıf Kültürü Müzesi’nde Bulunan Destimal-i Şerif (Bursa Müze Arşivi 2022 ve Fikret Alkan Arşivi 2024)

Bursa Mevlevîhânesi ve Müzesi; Bursa Müze çatısı altında açılan son birimdir. Burada bulunan destimal-i şerif Mevlevîhâne’nin son postnişini Şeyh Mehmed Şemseddin Dede’den (1854/2 Ağustos 1931) aileye intikal etmiş, torunlarından Nesibe Günalp Kal tarafından müzeye bağışlanmıştır. Kenar ve orta yazıları, Bursa Kent Müzesi’nde bulunan destimal-i şerif ile aynıdır. Mevlevîhâne’nin müzeye dönüştürülen matbah (mutfak) bölümünün içinde hat eserlerinin bulunduğu odada sergilenmektedir. Eserde yer yer sararmalar ve nokta şeklinde kayıplar mevcuttur (Bkz. Görsel: 10-11).

Görsel 10-11: Bursa Mevlevîhânesi Müzesi’nde Sergilenen Destimal-i Şerif (Bursa Müze Arşivi, 2023)

Bursa Büyükşehir Belediyesi müzelerinde bulunan son destimal-i şerif sergilemesi Muradiye El Yazmaları Müzesi’nde yapılmaktadır. Antikacı İbrahim Koca tarafından bağışlanan destimal-i şerif, ikinci odada, Kuran’ı Kerim yazmalarının da bulunduğu bölümünde vitrin içinde daimi sergide yer almaktadır. Üzerindeki beyitler Vakıf Kültürü Müzesi ile eşleşmektedir. Bu destimal-i şerif, Bursa Müze destimal-i şerifleri içinde en kötü kondisyona sahip olan eserdir. Eserin orta ve kenar kısımlarında gözle görülür parça kayıpları mevcuttur. Bir köşesi ise yırtılmıştır (Bkz. Görsel 12-13).

Görsel 12-13: Muradiye El Yazmaları Müzesi’nde Sergilenen Destimal-i Şerif (Bursa Müze Arşivi, 2023 ve Fikret Alkan Arşivi, 2024)

Bu eserlerin müzelerde izlenime sunulması dışında, destimal-i şerifin önemini, kutsiyetini ve bu geleneğin önemini tanıtarak sürdürülebilirliğini sağlamak amacı ile bu konuya önem veren diğer yerel yönetimler gibi Bursa Büyükşehir Belediyesi de 2023 ve 2024 yıllarının ramazan aylarında destimal-i şeriflerin kopyalarını üreterek dağıtımını sağlamıştır (Bkz. Görsel: 14-15).

Görsel 14-15: Bursa Büyükşehir Belediyesi Tarafından Üretilen Destimal-i Şerif Kopyası (Fikret Alkan Arşivi 2024)

Değerlendirme ve Sonuç

“Hz. Muhammed’in kullanmış olduğu hırkaya temas ettirilerek kutsallaştığına inanılan destimaller, devlet erkânında bulunan önemli kişilerden başlayarak toplumun farklı kesimlerinden insanlara dağıtılan mendiller aracılığı ile Hırka-i Saadet’e duyulan saygı ve sevginin paylaşılması sağlanmıştır. Kutsiyet atfedilen bu destimal-i şeriflerin sosyal bir ikonografi oluşturdukları söylenebilir” (Demir Solak ve Berkli, 2022: 741).

Destimal-i şerifler İslam dini ve bütünleştiği Türk kültürü içinde Hz. Muhammed (SAV)’e ait Topkapı Sarayı’nda sergilenen kutsal emanetlerinden, Hırka-i Şerif’in ziyareti sırasında üzerine örtülen, koruma ve hatıra amaçlı üretilmiş mendillerdir. Pamuk-keten gibi malzemelerden üretimi yapılan bu mendiller, Türk kültürü içinde ustalaşılmış yazmacılık ve baskı geleneği ile birleşerek, bu kutsal emanetin üzerine örtülmüşlerdir. Hz. Muhammed’in giydiği hırkaya temas ettiğinden kutsiyet taşıdığına inanılan örtülerin üzerinde baskı kalıpları ile yapılmış Hz. Peygamber’i öven beyitler kenar ve orta kısımlarında yer almaktadır.

Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzelerinin dört farklı müzesinde birer adet sergilenen bu kıymetli mendillerin yazıları Kent Müzesi ve Mevlevîhâne Müzesi’ndeki, Muradiye El Yazmaları Müzesi ve Vakıf Kültürü Müzesi’nde ki aynıdır. Bulundukları yerlerde camlı vitrinler içinde sergilenmektedir. Üç tanesinin kondisyon durumu iyi olup, birinde yırtılma ve parça kayıpları mevcuttur.

Destimal-i şerif geleneğinin Bursa gibi Osmanlı Döneminde başkentlik yapmış kadim bir kentte müzeler aracılığı ile sürdürülmesi, kültür aktarımının önemli bir göstergesidir. Bu yol ile genç nesiller ve kutsal emanetlere merakı olanlar müzede halka açık ve ücretsiz şekilde eserlere ulaşabilmektedirler.

Temel maddesi kumaş olan destimal-i şeriflerin mevcut halleri ile parça kayıpları, sararma vb. bozukluklarının bulunuşu uzman eliyle (özellikle Muradiye El Yazmaları Müzesi’nde sergilenen ve kondisyonu kötü durumda olan için) konservasyon/restorasyon gerektirmektedir. Sergilemede görüldüğü üzere, ahşap kasalı camlı vitrinler, müzelerde nem alma cihazları bulunsa bile, karkas kısımları arasından toz-kir vb. kısmen de olsa dış etmenlere açık durumda kalmaktadır. Tekstil malzemelerinin çabuk yıpranan, yıllar içinde de dış etmenlerin etkisine kolaylıkla açık yapıları göz önünde tutularak bir an önce periyodik bakım ve dinlendirme ortamlarının hazırlanması gerekmektedir. Ancak bu şekilde bu kıymetli ve kutsal mendillerin günümüze kadar ulaşabilen geleneği geleceğe aktarılabilir. Destimal-i şerifleri yeniden üreterek ramazan aylarında hediye olarak dağıtan Bursa Büyükşehir Belediyesi kendi üzerine düşen görevi kültürel mirası yeniden üreterek yerine getirmektedir.

KAYNAKÇA

Alkan, F. & Koyuncu Okca, A. (2022). Kent Müzesi Kurulum Süreci ve Yerel Müzecilik, International Academic Social Resources Journal, 7, (43). https://asrjournal.org/?mod=makale_tr_ozet&makale_id=65848 (Erişim tarihi: 10.11.2024).
Alkan, F. & Koyuncu Okca, A. Müze-Toplum İlişkisinin Geliştirilmesinde Müze Etkinliklerinin Önemi: Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzeleri, Beyşehir Selçuklu 1. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi, 1293-1307, Konya, 2023.
Arık, S. (2000). Yazılı Kumaşlar, Öneri, 14 (3), https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruoneri/issue/54218/734118 (Erişim tarihi: 10.11.2024).
Bozkut, N. ve Yavaş, D. (2020). Mukaddes Emanetler Dairesi, TDV İslam ansiklopedisi içinde (Cilt: 31, 111-114. ss.) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Çevik, M. ve Alkan, F. (2016). Müzeler Işığında Bursa Büyükşehir Belediyesi Kent Belleği Çalışmaları, Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu, 574-581, Bursa, 2016.
Demir Solak, N. ve Berkli, Y. (2022). Türk-İslam Kültüründeki Destimal Geleneği İle Hristiyan İnancındaki Kutsal Mendil İkonografisinin Karşılaştırılması, Sanat Tarihi Dergisi, 31, (1), https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/71232/1078016 (Erişim tarihi: 10.11.2024).
Diker, H. F. (2015). Topkapı Sarayı Müzesi’nde Güncellenmiş Bir Sergi Mekânı: Has Oda Kutsal Emanetler Dairesi (A Modernised Exhibition Space at Topkapı Place Meseum: Section of Sacred Trust), Yapı, 408, https://www.researchgate.net/publication/316862167_Topkapi_Sarayi_Muzesi’nde_Guncellenmis_Bir_Sergi_Mekani_2_An_Updated_Gallery_at_Topkapi_Palace_Museum_2 (Erişim tarihi: 10.11.2024).
Ertuğ Tarım, Z. (1998). Osmanlı Devlet Teşrifâtında Hırka-i Şerîf Ziyareti, Tarih Enstitüsü Dergisi, 16, s. 37-46.
https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/topkapi-sarayinin-hirka-i-saadet-dairesi-ramazan-ayinda-ziyaretcilerini-bekliyor/2204279, (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
https://www.bursa.bel.tr/haber/500-yillik-bosnadan-bursaya-cengic-beyleri-sergisi-14626, (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
https://www.bursa.bel.tr/haber/destmal-i-serif-bursa-kent-muzesinde-17314 (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
https://www.nisanyansozluk.com/kelime/destimal, (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
https://www.yirmidort.tv/gundem/cumhurbaskani-erdogan-hirka-i-saadeti-ziyaret-etti-destimal-torenine-katildi-170785, (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
Koçu, R. E., Türk Giyim Kuşam ve Süsleme Sözlüğü, Doğan Kitap Yayınevi, 1967.
Koyuncu Okca, A. ve Alkan, F. Müzelerin Kültür Aktarımındaki Rolü: Bursa Göç Tarihi Müzesi”, EU 5th International Conference on Humanity And Social Sciences, 5. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi, 305-313,Roma, 2024.
Küçükaşçı, M. S. (2015). İstanbul’daki Mukaddes Emanetler, Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, içinde (Cilt: 5, 402-415. ss.) İstanbul: İstanbul Kültür AŞ Yayınları.
Soysaldı, A. ve Kabalcı, O. (2019). Destimal-i Şerif yazmaları ve sembolizmi. I. Uluslararası Türk-İslam Sanatlarında Epigrafik Çalışmalar Sempozyumu (Meşedihanım Nemet Anısına), Tokat.

Yazar Hakkında
En Son Yazılardan...

Fikret ALKAN

1981 yılında Bursa’da doğdu. Lisans öğretimini Adnan Menderes Üniversitesi Klasik Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’nde 2005 yılında; yüksek lisansını 2019 yılında Uludağ Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde tamamladı. 2012 yılından beri Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzeler Şube Müdürlüğü’nde arkeolog olarak çalışmayı sürdürmektedir. Mesleki birikimleri ile birçok ulusal ve uluslararası sempozyumda bildirileri bulunan Alkan; yerel dergiler ve yerel basında köşe yazarlığı yaparak yazım hayatını sürdürmektedir. Ayrıca Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzelerinde Ar-ge takımı faaliyetleri, kalite birimi ve müze kurulum çalışmalarında ve Kültür Akademisi’nde “Arkeoloji” ile “Şehir Kültürü ve Mimari” derslerinde eğitmen olarak da görev yapmaktadır. Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu, Bursa Kent Konseyi, Arkeologlar Derneği, Türk Kütüphaneciler Derneği, Gönüllü Hareketi Derneği gibi çok sayıda sivil toplum kuruluşunda aktif görev almakta ve proje üretmektedir. Aynı zamanda arkeolojihaber isimli internet sitesi ve sosyal medya hesaplarının bilimsel danışmanlığını yapmaktadır. Eposta: fikretalkan@gmail.com