Susurluk Pancar Kooperatifi’nin Kuruluşu – 70 yıl önce

Nurettin KUŞ /

Kooperatifin kuruluş toplantısı 23 Ağustos 1953 Pazar günü saat 11.00’de Susurluk’ta askeri mahfelde yapılmıştır.

Bu münasebetle Susurluk bayraklarla donanmış, halk sokaklarda toplanmış ve ilçe adeta bir bayram yaşanmıştır.

Askeri mahfel ve bahçesine konulan hoparlörlerle toplanmış olan halk konuşmaları dinlemişlerdir.
İşletmeler vekili Sıtkı Yırcalı, Balıkesir Milletvekilleri Vacit Asena, Selahattin Baskan,Ali Enver Güreli, Esat Budakoğlu Muzaffer Emiroğlu İbrahim Sıtkı Yırcalı, Müfit Erkuyumcu, Mücteba Iştın, Ali Fahri İşeri, Arif Kalıpsızoğlu, Ahmet Kocabıyıkoğlu, Yahya Pelvan, Muharrem Esir Tunçay ve Bursa milletvekilleri Agah Erozan, Selim Ragıp Emeç, Ahmet Haluk Şaman, Sadettin Karacabey, Selim Herkmen, Ahmet Hulusi Köymen, Ali Canip Yöntem, Halil Ayan, Kenan Yılmaz,Raif Aybar Mithat San ve Necdet Yılmaz , Bursa Valisi Cahit Ortaç, , T.Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürü Baha Tekand, şirketin Ziraat İşleri Müdürü Muhittin Çiğiltepe, Eskişehir Şeker Fabrikası Ziraat Müdürü İbrahim Mutaf, Susurluk Kaymakamı Sadi Sevecan , Demokrat Parti İlçe Başkanı İsmail Ortaköylü ve Susurluk Belediye Başkanı Nuri Eroğlu ile çevre ilçelerden gelen halk bu toplantıya katılmışlardır.

Saat 11.00’de Baha Tekand toplantının açılış konuşmasını yapmış ve sık sık alkışlanarak büyük tezahürata vesile olmuştur.

Daha sonra Bursa mebusu Sadettin Karacabey söz almış ve Balıkesir’de bir Şeker Fabrikasının kurulmasının 1932 yılından beri incelendiğini belirterek bu konu çözüme kavuşturulacağı için halka ve hükümete teşekkür etmiştir.
Sıtkı Yırcalı da konuşmasında hükümetin izlediği sanayileşme hareketlerini anlatmış ve 3 yılda gerçekleştirilen işlerin özetini çıkardıktan sonra hükümetin fiyat ve kredi politikalarına değinmiştir. Çiftçilerin büyük şevk ve gayret içinde işlerine sarılmaları sonucunda önemli hamlelerin başarılmakta olduğunu belirtmiş ve pancar tarımı ile Şeker sanayiinde kaydedilmekte olan gelişmeleri açıklamıştır. Sıtkı Yırcalı şeker sanayiinin gelişme döneminde izlenmekte olan politikalara değinmiş ve toplantıya katılanlara teşekkür ederek konuşmasını tamamlamış ve dakikalarca alkışlanan konuşma büyük bir tezahüratla karşılanmıştır.
Daha sonra Kooperatifin Anasözleşmesi Susurluk noteri Halim Can’ın huzurunda 219 üye tarafından imzalanmıştır.
Susurluk Belediye Başkanı Nuri Eroğlu nun verdiği yemek ile toplantı tamamlanmıştır.
Baha Tekand ‘ın 23.08.1953’te yaptığı konuşmalarında bugün uygulanmakta olan özel teşebbüs ve özelleştirme politikalarına değindiği için konuşmanın bazı bölümlerini buraya aktarmakta fayda görüyoruz.
“Türkiye’de de 1926’da bu hareket halktan başlamıştır. Bu hareket destekleneceği yerde Eskişehir ve Turhal fabrikalarının 3’de 2 nisbetinde devlet sermayesinin iştiraki ile kurulmasından sonra T.Şeker Sanayii devletleştirilmiştir. Bu en kolay yol olmuş belki de ilk yılların tabii sarsıntılarını karşılayabilmek tesirlerini mümkün olduğu kadar kolaylıkla mükavemet edebilmek için faydalı olmuştur. Fakat katiyen Şeker Sanayiinin mahiyetine uygun düşmemiştir. Bu gaye başka istikametlerde ve daha müsmir yollarla da tahakkuk etirilebilirdi. Fabrikalarla çiftçi arasında bağdaşma tamamlanmamıştır. Fiyata bağlı bir münasebet kurmuştur.
Çiftçinin kendisini efendi hissetmesi fabrikalara pancarını getirirken kendisi için, kendi şekerinin istihsali için çalıştığı düşünce ve kanaati ile hareket etmesi icabetmektedir.
Bu sebeple yeni kuruluşlarda takibedilen istikamet, çiftçilerin Kooperatifler halinde teşkilatlandırılması, çiftçi sermayesinin yeni fabrikalar tesisini temel teşkil etmesi esasıdır.
Bu fikir iki sene evvel bir hayal mahsulü, bir nazariye olarak telakki edilebilirdi. Bugün hakikat sahasına intikal etmiş, muvaffak olmuş bir harekettir.
Bu büyük hareketler muayyen prensiplere ve müşterek gayelere istinat ettirilmeden tahakkuk ettirelemez. (Devlet Baba’ya) dayanarak fabrika istemek ve kurmak kadar kolay bir şey yoktur. Fakat Şeker Sanayii vesayet altında bir çiftçi kitlesi ile istikbalini emniyet şartlarına bağlayamaz.
Hayatta her şeye, her zafere feragatle, imanla ulaşılır. Bu davada da inanmak ve vermeyi bilmek lazımdır. Vermeden, fedakârlık etmeden istemek bugünün şiarı değildir. Vereceğiniz paralar damla damla birikerek buradaki fabrikanın temellerini teşkil edecektir. Sizinle beraberiz, bize siz de inanınız.”
Kooperatifin kuruluş genel kurul toplantısı 10 Aralık 1953 tarihinde Susurluk’ta askeri mahvel salonunda yapılmıştır. Toplantıda Balıkesir Valisi, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürü Baha Tekand ve Bursa Mebusu Sadettin Karacabey hazır bulunmuşlardır.
Hükümet Komiseri olarak atanan Susurluk Kaymakamı Sadi Sevecan’ın hazır olduğu bu toplantıda Kooperatif üyelerinin ittifakı ile Nevzat Saatçioğlu, Melih Alpaslan, Mustafa Dinçer, Sadettin Karacabey, Mehmet Özdemir Yönetim Kuruluna ve Hami Harmankaya, Nuri Eroğlu, Kaya Erdem Denetim Kuruluna seçilmişlerdir.

Kooperatifimizin faaliyet alanına Balıkesir, Bandırma, Biga, Burhaniye, Bursa, Gönen, Karacabey, Kepsut, Manyas, M.Kemalpaşa, Soma ve Susurluk Bölgeleri girmektedir.

Kooperatifimizin kuruluş onayı 09 Kasım 1953 tarihinde Balıkesir Ticaret ve Sanayi Odasınca onaylanıp 10 Kasım 1953 tarihli Balıkesir Postası gazetesinde ilan edilmiştir.

Balıkesir–Bursa Pancar Ekicileri Kooperatifi 1953 yılında Susurluk’ta kurulmuş olup 1972 yılında diğer Pancar Kooperatifleri ile birlikte üst birlik PANKOBİRLİK’in kuruluşuna katılmıştır. Balıkesir-Pancar Kooperatifi de Ulu Önder Atatürk’ün tarıma ve çiftçiye verdiği önem çerçevesinde ortaklarının tarımsal üretimi için ihtiyaç duyduğu tüm girdileri tarımsal yenilikleri takip ederek karşılamaktadır.

Ziraat mühendisleriyle sürekli gerçekleştirdiği köy çalışmalarıyla ortaklarına yerinde hizmet vermenin yanı sıra bilgi de sağlayarak verimlilik artışına katkıda bulunmaktadır.

Balıkesir-Bursa Pancar Kooperatifi kurulduğu ilk günkü birlik ve beraberlik duygusuyla bugünlere gelmiş ve Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Manisa, İzmir il sınırlarını kapsayan faaliyet alanında 681 köyde bulunan 45.000 ortağına hizmet veren, ortaklarının tarımsal üretimde ihtiyaç duyduğu tüm girdileri bölgesinde en uygun fiyatla en uygun imkânlarla sağlayarak piyasa dengeleyicisi konumundadır.

Ortaklarına verdiği hizmetle diğer üreticileri kooperatife ortaklığını teşvik ederek kalkınmanın temelinde yatan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlamaktadır.

Pancar Kooperatifi; ortaklarına sağladığı hizmetlerle bölgesinde tarımın modernizasyonuna ve üretim artışına katkı sağlamanın yanı sıra tarımsal sanayinin de gelişmesine etki etmiştir.

Ortaklarına bir yandan tarımsal girdileri temin ederken bir yandan da ziraat mühendislerinin gözetiminde 2004 yılından itibaren sözleşmeli olarak çeltik ve buğday tohumluğu üretimi yaptırmaktadır.

Pancar Kooperatifi Altınova, Balıkesir Merkez, Balıkesir Tic. Borsası, Bergama, Biga, Bigadiç, Gönen, Kepsut, Manyas, Susurluk, Okçugöl, Bursa Nilüfer, Gürsu, Karacabey, Mustafakemalpaşa, Altınova mağazalarıyla 15 adreste ortaklarına hizmet etmektedir.

Balıkesir – Bursa Pancar Kooperatifi yaptığı hizmetleri ve yatırımlarını gerçekleştirirken devletten ve herhangi bir kuruluştan tek kuruş destek almadan sadece kendi imkânlarını kullanmaktadır.

Gönül ve emeğin birlikteliği; S. S. Balıkesir-Bursa Pancar Ekicileri Kooperatifi

Yazar Hakkında
Son Yazılar (TIKLA)

Nurettin KUŞ

İktisatçı, hukukçu, araştırmacı ve yazar. Susurluk 1951 doğumlu . Eskişehir İTİA 1971-72 Lisans , Ankara Hukuk Fak. Özel Hukuk Bölümü Deniz Hukuku Lisans 1987. Özel sektördeki işletmelerde çeşitli görevler aldı. Emekli olduğu 1997 yılından bu yana tarih araştırmaları çalışmalarını tarih bilimi çerçevesinde sürdürüyor. Aynı zamanda, 1985 den bugüne Türkiye Yardım Sevenler Derneği (TYSD) Bursa Şubesi'nde (35 yıl) denetim kurulu başkanı ve TYSD Onursal üyesidir. Büyük Önder Atatürk ve değerli şahsiyetlerle ilgili yayınlanmış araştırma yazıları ile toplum, yaşam kültür sanatla ilgili Köşe yazıları ve şiirleri vardır. Susurluk Ticaret Borsası dergisinde araştırma yazıları yayınlanıyor. Şu anda üzerinde çalıştığı “Balıkesir Bir Sevdadır Susurluk“ kitabının 3 cildi tamamlandı, 4. cildi ise basıma hazırlanıyor. Susev Susurluk eğitim Kültür Sanat Vakfı platformunun kurucu başkanı . E-posta: [email protected]