Tankut Sözeri: ‘Hititler Filistin Hebron’da Ne Arıyorlardı?’

Tankut SÖZERİ /

Yazının başlığındaki ‘’Hebron’’ sözü uzman olmayanlarca haliyle yabancı gelebilir. Batı Şeria’da Ölü Deniz’in batısında bir Filistin kenti, bugünkü adı El Halil, halen İsrail işgali altında. Bu eski Kenan kentinden Yahudiye’deki Kutsal Kitap’ta Hz. İbrahim döneminden itibaren söz edilir. Patrikler zamanındaki öneminden dolayı, İbrani ulusal geleneğinde el-Halil’e geniş yer verilmiştir. Yahudi, Hıristiyan, Müslüman geleneklerine göre Hz. İbrahim’in mezarı (Makpela mağarası) buradadır.

‘’Hz. İbrahim’in mağarası’’ olarak gezginimiz Evliya Çelebi’nin de Seyahatnamesinde yer alan bu mezar, el Halil yakınındadır. Kutsal Yaratılış Kitabına göre Hz. İbrahim ile karısı Sara, İshak, Rebeka, Yakup ve Lea burada gömülüdür. Sürgün sonrası döneme kadar uzanan bir geleneğe göre, (Makpela mezarı adı, İbranice meşeler, meşelik anlamında mamre’den gelir) İbrahim ve İshak burada konaklamışlardı. Hıristiyanlık devrinde yeniden ele alınan Yahudi kaynaklarında bu yerin El Halil’deki Haram El Halil’de bulunduğu belirtilir. Haçlılar zamanında kilise haline getirilmiş, XIII. Yüzyılda da camiye dönüştürülmüştür.

Konumuz bu yerler ve bu yerlerde Hititler ne arıyordu yani Hattiler?

Tevrat, Yaratılış/Tekvin 23: 7 ‘’İbrahim ayağa kalktı ve o diyarın kavmi, Hititlerin önünde eğilip selâm verdi’’ Sorun burada başlıyor; kesin arkeolojik buluntulara göre Hititler hiçbir zaman bu kadar güneye inmemişlerdi. Yani o tarihlerde ya da sonra Hititlerin Hebronda bulunmaları olanaksız. Ama Kutsal kitap öyle diyor!

Hititlerin (Hattiler) gerçek vatanları Anadolu düzlüğünün göbeğiydi. Oysa Kutsal kitap onlardan bir Hebron kabilesi olarak söz ediyor. Oysa Hitit devletinin Asi deltasındaki, Mısır devleti ile olan ünlü antlaşmanın elde edildiği Kadeş’ten öte bir eyaleti olmamıştı. Hitit orduları Damascus (Şam) ’a kadar gitseler de Filistin’e hiç girmemişlerdi. Yani sınırları Damascus’taki Arami krallığında bitiyordu.

Kutsal kitaptaki bu bilgi konuyu iyice karmaşık hale getiriyor. Üstelik Yaratılış 26:9-11, 34-5, 27-46 Rebeka İshaka, “Bu Hititli kadınlar yüzünden canımdan bezdim. Eğer Yakup da bu ülke kızlarıyla, Hitit kızlarıyla evlenirse ne diye yaşayayım?”

Tevrat kitaplarında Hititlerin Filistin’de yaşadıklarına dair birçok kanıt var. Yerleşim alanları, anlatıldığına göre özellikle Hebron tepeleriydi. Öyleyse buralara yerleşen Hititler kimlerdi?

Mısırla yapılan antlaşmanın tarihinin MÖ. 1295 olduğunu biliyoruz. Öyleyse, Hitit ülkesinde halk arasında Mısır önem kazanmış olmalıydı. Böylece Mısır’a doğru bir halk hareketinden söz edebiliriz. Ayrıca Yahudi Kralı, peygamber olarak kayıtlarda yer alan Hz. Süleyman’ın Toroslardaki Hitit beylerinin yetiştirdiği cins atları kendi topraklarında yüksek fiyatlara pazarladığı biliniyor. Demekki gerek siyasi, gerekse de ticaret gibi nedenlerle Hattilerin Filistine yerleşmelerinin pek de yadsınamaz olduğunu göstermektedir.

Kaldı ki, MÖ. 1380- 1346 yılları atasında yaşamış olan ünlü Hitit kralı Şuppililuma döneminde ve daha önceleri Anadolu Hititlerinin Kurussamma kentinden Mısır’s doğru gönüllü bir göç yaşandığına dair belgelerin olduğu batılı tarihlerce ileri sürülüyor.

Üstelik Tutankamon’un dul eşi Kraliçe Ankhesanemun’un – Firavun Akhenaten’in üçüncü kızıdır- bir mektup yazarak Şuppililuma’dan oğullarından birini kocası olmaya ve Mısır’ın yeni Firavunu olmasını istediği de biliniyor.

Sözünü ettiğimiz dönemde gerek Filistin (Hebron) ve gerekse de Mısır istikrarsız, kaotik günler yaşıyordu. Hititler ise en güçlü ve tarihteki oluşturdukları yasalarla adil bir devlet ve halk olarak etki alanları halklar üzerinde yaygındı. Firavun’un dul eşi bile Hititli bir prens istiyordu. Ne yazık ki, bu talihsiz prens yolda hayatını kaybeder.

Acaba günümüzdeki Tarsus’ta bulunan Şahmeran Kalesi duvarındaki Şahmerana atfedilen kan izi bu olayla yakından ilişkili olabilir mi? Talihsiz prensin geride kalan sevgilisinin kanı olabilir mi?

İşte size geniş bir alan ve Hz. İbrahim’le başlayan ‘’Da Vinci Şifrelerini’’ aratmayacak bir konu.