Yenişehir’in 1520 yılındaki Köy-mezra ve çiftlik kayıtları

Atilla SAĞIM /

Yavuz Sultan Selim’in son yılına ait Yenişehir kayıtları elime geçti, daha önce yayımlandı mı bilmiyorum malum tarihçi değiliz fakat bir gazeteci olarak yayımlamak istedim.

1520 yılında Hüdavendigar Vilayetine bağlı Yeni-Şehir kazası kayıtlarında 46 köy binden fazla mezra ve bölgedeki tarihi eserlerin isimleri yazıyor.

Öncelikle Yenişehir’in ilçe sınırları 1520 yılında oldukça değişik, İnegöl ilçesinin kuzey kısmında kalan köyler bu dönemde Yenişehir’e bağlı olarak görülüyor. Yenişehir- Bilecik arasındaki köylerin neredeyse tamamı Yenişehir’de.

1520 yılı kayıtlarına göre Yenişehir’de köyden küçük mezraların çokluğu dikkat çekiyor, anladığım kadarı ile Yavuz Sultan Selim döneminde Yenişehir’e oldukça fazla göç olmuş, isimlere bakıldığında göçlerin Orta Asya’dan gelen Türk aşiretleri olduğu görülüyor, örneğin Kızık-Kızıl gibi isimler Orta Asya Türk boylarının isimlerinden.

Bu kayıtlara göre Yenişehir’in en eski köyleri de ortaya çıkıyor diyebiliriz, Barcın, Avşar, Ayas, ebeköy, Köprühisar gibi.

Enteresan kayıt ise Koyunhisar köyünün bu kayıtlarda geçmiş olması, malum Osmanlının kuruluş tarihi tartışma konusu iki farklı Koyunhisar’dan bahsediliyordu, bu kayıtlarda Yenişehir’in Koyun-hisārı k., Yeñi-şehir kz.: 43 ve Koyun-kāfiri k., Yeñi-şehir kz.: 42 kayıtları var, umarım tarihçilerin dikkatini çeker gerçi köy halkı 27 Temmuz günlerinde Osmanlının kuruluşunu her yıl kutluyor.

Yenişehir 1520 yılında nüfusu öyle kalabalık değil gelen göçler genellikle mezralar kurmuş eski köylerin etrafına, ilçede gayri Müslümlerde oldukça fazla görünüyor özellikle Marmaracık ve Ermeni Dinbos köyü nahiye büyüklüğünde.

Yine Yenişehir’de ciddi bir at yetiştiriciliğinin olduğu görülüyor çiftliklerde muhtemelen ordu içindir. At çiftliği olduğuna göre askerde yetiştiriliyordur.

Yenişehir’de halen ayakta duran tarihi eserlerin 1520 yılında kayıtlarda olması ayrı bir konu, kayıtlar açıldıkça Yenişehir ile ilgili daha güzel bilgilere sahip olacağız.

Ada k., Yeñi-şehir kz.: 41, 43

Ağaç-çiftliği mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Akça-pıñar k., Yeñi-şehir kz.: 45

Altun-boğa k., Yeñi-şehir kz.: 42, 44

Arab mz., Balıklu [Balıklağu] k., Yeñi-şehir kz.: 50

Aravud k., Yeñi-şehir kz.: 44

At-oğlanları mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Avşar [mz.], Yeñi-şehir kz.: 50

Ayas k., Yeñi-şehir kz.: 52

Aydın k., Yeñi-şehir kz.: 41, 44

Azīz-Bey k., Yeñi-şehir kz.: 47

Balıklağu k., Yeñi-şehir kz.: 42

[Balıklağu k.], bk. Balıklu k., Yeñi-şehir kz.

Balıklu [Balıklağu] k., Yeñi-şehir kz.: 41, 50

Barçınlu k., Yeñi-şehir kz.: 48, 49

Boğaz k., Yeñi-şehir kz.: 47

Bü’l-‘Azīz mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Büyük-Ayas k., Yeñi-şehir kz.: 45

Cāmi‘-i Orhan m., Yeñi-şehir nf.: 41

Cebrā’īl k., Yeñi-şehir kz.: 45, 53

Cüllāh k., Yeñi-şehir kz.: 52

Çalıca k., Yeñi-şehir kz.: 52

Çamluca mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Çañ-Hamzası mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Çardak k., Yeñi-şehir kz.: 52

Çavuş-Mustafā mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Çayırlu mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Çeltükci k., Yeñi-şehir kz.: 47

Çoban-Bey md., Cebrā’īl k., Yeñi-şehir kz.:

Demür-boğa k., Yeñi-şehir kz.: 43

Demür-kapu k., Yeñi-şehir kz.: 41, 42, 45

Demü[r]taş k., Yeñi-şehir kz.: 43

Dere k., Yeñi-şehir kz.: 44, 51

Dere-köy mz., Yeñi-şehir kz.: 47

Derecik-İlyās mz., Yeñi-şehir kz.: 53

Desp[-ot] mz., Yeñi-şehir kz.: 42

Dimbos k., Yeñi-şehir kz.: 52

Dinboz derbendi, Yeñi-şehir kz.: 47

Ebe k., Yeñi-şehir kz.: 52

Ebe-köy k., Yeñi-şehir kz.: 50

Eberci k., Yeñi-şehir kz.: 50

Emreler mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Fağla (?) k., Yeñi-şehir kz.: 48

Germiyānlu mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Gökce-Türkmen mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Gölcük k., Yeñi-şehir kz.: 43, 49

Gülşencik k., Yeñi-şehir kz.: 43

Hābil k., Yeñi-şehir kz.: 44

Halka-havlı k., Yeñi-şehir kz.: 49, 50

Hasan-Fakīh zm., Gölcük k., Yeñi-şehir kz.:49

Hola [Vola] k., Yeñi-şehir kz.: 44

Honac k., Yeñi-şehir kz.: 47

İhtiyār mz., Yeñi-şehir kz.: 45

İlyās mz., Yeñi-şehir kz.: 51

‘İmād-Bey k., Yeñi-şehir kz.: 50

İncirlü k., Yeñi-şehir kz.: 41, 42

İrle k., Yeñi-şehir kz.: 43

‘Ìsālar [‘Abbāslar] k., Yeñi-şehir kz.: 49

İskender mz., Büyük-Ayas k., Yeñi-şehir kz.:45

İskender-çiftliği mz., Yeñi-şehir kz.: 51

Kaman-Fīrūz mz., Yeñi-şehir kz.: 44

Kara-‘Alī k., Yeñi-şehir kz.: 51

Kara-kilise k., Yeñi-şehir kz.: 42, 43, 50

Kara-omca k., Yeñi-şehir kz.: 41

Karaca-‘Alī mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Karaca-omca k., Yeñi-şehir kz.: 43

Karesi k., Yeñi-şehir kz.: 43

Karesi mz., Yeñi-şehir kz.: 44

Karesilü k., Yeñi-şehir kz.: 41

Kāsım-Bey md., Yeñi-şehir nf.: 52

Kāsım-Bey veled-i Hızır-Bey mülkü, Yeñişehir kz.: 47

Kayserī m., Yeñi-şehir nf.: 41

Kazık k., Yeñi-şehir kz.: 49

Kazık-Mūsā k., Yeñi-şehir kz.: 43

Kendiriye k., Yeñi-şehir kz.: 44

Kılıç-yeri mz., Yeñi-şehir kz.: 44

Kırağı k., Yeñi-şehir kz.: 43

Kızıl k., Yeñi-şehir kz.: 43, 44

Kızıl-Bey k., Yeñi-şehir kz.: 49

Koçi k., Yeñi-şehir kz.: 50

Kolanlu k., Yeñi-şehir kz.: 44

Koyun-hisārı k., Yeñi-şehir kz.: 43

Koyun-kāfiri k., Yeñi-şehir kz.: 42

Koz-deresi k., Yeñi-şehir kz.: 43

Köprü-hisār[ı] k., Yeñi-şehir kz.: 41, 43, 45,49

Kumsuz k., Yeñi-şehir kz.: 41, 43

Küçük-Akça-pıñar mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Küçük-Ayas k., Yeñi-şehir kz.: 43

Lagoz k., Yeñi-şehir kz.: 50

Lula [Lulu] k., Yeñi-şehir kz.: 42

[Lulu k.], bk. Lula k., Yeñi-şehir kz.

Lulu k., Yeñi-şehir kz.: 43, 45

Ma‘cūn mz., Yeñi-şehir kz.: 44

Mahmūd bin Bālī mülkü, Yeñi-şehir kz.: 46

Mahmūd-Şeyh mz., Eberci k., Yeñi-şehir kz.: 50

Makri k., Yeñi-şehir kz.: 41, 43, 45

Marmaracık k., Yeñi-şehir kz.: 44

Marmaracık mz., Yeñi-şehir kz.: 52

Mehmed-Bey bin Bālī-Bey c., Yeñi-şehir: 25

Mehmed-Bey bin Bālī-Bey ‘imāreti, Yeñişehir: 25

Melik-oğlu mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Menteşe k., Yeñi-şehir kz.: 41

Mescid-i bāzār m., Yeñi-şehir nf.: 41

Misanoz k., Yeñi-şehir kz.: 42, 44, 50

Muri (?) mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Mustafā-Paşa mülkü, Yeñi-şehir kz.: 47

Müsellem-‘Ìsā mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Orhaniye c., Yeñi-şehir kz.: 48

Ortaklar k., Yeñi-şehir kz.: 44

Oruc-Bey [Erücek] k., Yeñi-şehir kz.: 47

Posteyn-pūş çr., Yeñi-şehir kz.: 41

Posteyn-pūş zv., Yeñi-şehir kz.: 48

Pusadlu k., Yeñi-şehir kz.: 44

Rūm-Paşa mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Sartı-oğlu k., Yeñi-şehir kz.: 49

Saru-çayır mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Saru-Dānişmend yeri, Temür-boğa k., Yeñişehir kz.: 46

Saruca mz., Yeñi-şehir kz.: 45

Saruca-Paşa k., Yeñi-şehir kz.: 49, 52

Sekban-yurdu mz., Dere-köy k., Yeñi-şehir kz.: 47

Señir-kKorusu (?) mz., Yeñi-şehir kz.: 44

Sovıcak k., Yeñi-şehir kz.: 43

Sovıcak-pıñar k., Yeñi-şehir kz.: 44

Söğüdler mz., Yeñi-şehir kz.: 42

[Söylemiş k.], bk. Sülemiş k., Yeñi-şehir kz.

Sunkur-Paşa karbansarayı, Koçi k., Yeñişehir kz.: 50

Sunkur-Paşa md., Koçi k., Yeñi-şehir kz.: 50

Sunkur-Paşa zv., Koçi k., Yeñi-şehir kz.: 50

Sülemiş k., Yeñi-şehir kz.: 43

Sülemiş [Söylemiş] k., Yeñi-şehir kz.: 42

Şā[h]-Melek-oğlu mz., Kazık-Mūsā k., Yeñişehir kz.: 43

Şāhīn-oğlu k., Yeñi-şehir kz.: 43

Şems-Bey mülkü, Yeñi-şehir kz.: 46

Şeyhler k., Yeñi-şehir kz.: 50

Şihābü’d-dīn k., Yeñi-şehir kz.: 43

Temür-boğa mz., Yeñi-şehir kz.: 46

Temür-oğlu md., Yeñi-şehir nf.: 53

Temürtaş k., Yeñi-şehir kz.: 41

Toprak-öyüğü k., Yeñi-şehir kz.: 41, 43, 44

Turudlar k., Yeñi-şehir kz.: 43

‘Umrān k., Yeñi-şehir kz.: 52

Umūr k., Yeñi-şehir kz.: 49, 52

Umūr-Bey k., Yeñi-şehir kz.: 53, 90

Urgazlar k., bk. Yassı-bağ k., Yeñi-şehir kz.

Ümīd-viran k., Yeñi-şehir kz.: 44

Virancık mz., Yeñi-şehir kz.: 44

[Vola k.], bk. Hola k., Yeñi-şehir kz.

Yağrıncı k., Yeñi-şehir kz.: 42

Yavuklu k., Yeñi-şehir kz.: 46

Yeñice k., Yeñi-şehir kz.: 48

Yoğurdu-kara k., Yeñi-şehir kz.: 51

Yörgüç mz., Yeñi-şehir kz.: 43

Yūnus k., Yeñi-şehir kz.: 43, 49

Zaganos mz., Yeñi-şehir kz.: 51

Yazar Hakkında
En Son Yazılardan...

Atilla SAĞIM

1969 yılında Bilecik Pazaryeri Alınca köyünde doğdu. Öğrenimini Bursa Yenişehir’de tamamladı. 1996 yılında gazeteciliğe başladı, Bozüyük ve Söğüt ilçelerinde “Güncel” gazetelerini kurdu. Sonrasında Göç Dergisi, TV Net, ÜLKE TV ve Yenişafak gazetesinde muhabir olarak çalıştı. Bursa İl Özel İdaresi Jeotermal A.Ş’de 2018 yılı ortalarına kadar basın halkla ilişkiler müşavirliği görevinde bulundu. Halen Rumeli TV’de program yapımcılığı ve sunuculuğu yapıyor. E-Posta: atillasagim@gmail.com